'10 numara' kayıp!
Türkiye'nin "10 numara" yağın akaryakıt olarak kullanılması nedeniyle oluşan vergi kaybının yıllık 2 milyar lira civarında olduğu tahmin ediliyor.
Türkiye’de son yıllarda artan akaryakıt fiyatları nedeniyle yolcu ve yük taşımacılığı yapan otobüs ve kamyonların büyük bir bölümü mazot yerine "10 numara" yağ kullandığı tahmin ediliyor.
Mazotun litre fiyatı 4 liraya yaklaşırken, 10 numara yağın litresi ise 2 lira civarında satılıyor. Mazot yerine 10 numara yağ kullanan otobüsler, yakıt gideri olarak depo başına 600 lira civarında daha az ödüyor.
Özellikle karayolu taşımacılığında yaygın olarak kullanılan 10 numara yağ sorunu Maliye Bakanlığı’nın aldığı ilave tedbirlere rağmen çözülemiyor. Türkiye’nin her tarafında, 10 numara yağ adı altında tenekeler içinde motorin yerine sahte ve kaçak akaryakıt türleri yıllardır yaygın bir şekilde satılıyor.
Maliye Bakanlığı’nın bu tür hileli satışların önüne geçmek üzere en son 2011’in Eylül ayında Tecil/Terkin uygulaması kapsamında almış olduğu tedbirlere rağmen bu tür faaliyetler Türkiye’nin hemen her yanında yaygın bir şekilde devam ettiği bildiriliyor. Sektör temsilcilerinin ve sivil toplum kuruluşlarının yaptıkları çalışmalar, bu tür faaliyetler nedeni ile oluşan vergi kaybının takribi yıllık 1,5-2 milyar lira düzeyine çıktığını ve son üç yıldır artarak devam eden bu problemin neden olduğu toplam vergi kaybının 5 milyar lirayı aştığını gösteriyor.
Motorin yerine satılan bu maddeler yarattıkları büyük vergi kaybının yanı sıra zehirli emisyon üreterek ciddi hava ve toprak kirliliğine, ortaya çıkan yangınlı kazalar da can kayıplarına sebep oluyor. Motorin standardına uymayan bu maddeler, aynı zamanda araçlara da ciddi zararlar veriyor ve motorun ömrünü kısaltıyor. Araçların süresinden çok önce yıpranarak hizmet dışı kalmasına neden oluyor ve böylece milli servete de zarar veriyor.
-"Taşımacı esnafının beli büküldü"-
Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken, akaryakıta son zamanlarda yapılan üst üste zamların taşımacı esnafın belini büktüğünü kaydetti.
Palandöken, yakıta zam yapıldığını, ancak tarifelerde bir artış olmadığı için zar zor evini geçindirmeye çalışan esnafın zora düştüğünü ifade ederek, "Taşımacılığın en büyük maliyeti de akaryakıta harcanan para olduğuna göre litresi neredeyse üçte bir fiyat olan 10 numara yağa veya kaçak akaryakıta yönelmektedir. Motorinde yapılacak ÖTV indirimi elbette aklı başında insanları yasal satılan motorine yönlendirecektir. Çünkü 10 numara yağ dediğiniz karışım motorun ömrünü azaltmakta, sonuçta daha büyük bir masrafa yol açmaktadır. Ayrıca kaza anındaki yanıcı etkisi de insanların hayatını tehdit etmektedir. Kimse fiyat farkı azaldığında 10 numara yağı tercih etmez. Böylece motorin kullanımı artar, sonuçta yapılan vergi indirimi telafi edilmiş olur" dedi.
Sahte yakıt ve kaçak akaryakıttan devletin vergi kaybının 2 milyar liraya yakın olduğunu ortaya koyduğuna işaret eden Palandöken, çevreye ve araçlara verdiği zararın da hesap edilmesi durumunda daha büyük bir kaçaktan söz edilebileceğini söyledi.
Palandöken, ilk önce sonuncu ölümle biten kazaların nedenleri araştırıldığında 10 numara yağ adı altında yakıt kullanıldığının tespit edilmesinin, önlem alınması için en önemli sebep olduğunu vurgulayarak, "10 numara yağı yakıt haline getirmek için kullanılan solvent ve diğer kimyasal çözücülerin ithalinden kullanım yerlerine kadar takibi yapılabilir. Yol boylarında tenekeler içinde yapılan satış yasaklanarak, cezai müeyyide getirilebilir. Çevreyi kirletmesi açısından egzoz ölçümleri yapılarak engellenebilir. Maliye Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Ulaştırma Bakanlığı, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ile İçişleri Bakanlığı yetkililerimiz bir araya gelerek bu yasa dışı kullanım engellenebilir" dedi.
-"Vergide indirime gidilmesi gerekir"-
Türkiye Şoförler ve Otomobilciler Federasyonu (TŞOF) Başkanı Fevzi Apaydın ise yolcu ve yük taşımacılığı yapan otobüs ve kamyonların "10 numara" yağ kullanmasını doğru bulmadıklarını, ancak küçümsenmeyecek bir oranda 10 numara yağ kullanıldığını kaydetti.
Apaydın, 10 numara yağ kullanımının sebeplerinin iyi araştırılması gerektiğine değinerek, "Başta artan petrol fiyatları ve ülkemizde uygulanan vergi oranlarının Avrupa ve dünya ülkelerine göre en yüksek oranda olması bunun başlıca nedenlerindendir. Bunu asgari şekilde aşağıya çekmek mümkündür. Bunun içinde özellikle vergide indirime gidilmesi gerekir. Yoksa taşımacı esnafı para kazanamaz. Tarifelere aynı oranlarda zam yapmak mümkün olmuyor" dedi.
Öncelikle şoför esnafının 10 numara yağı niçin kullandığına bakılması gerektiğini ifade eden Apaydın, 10 numara yağın kullanımının daha ekonomik olduğunu, ancak bu yakıtın araçların daha hızlı yıpranmasının yanı sıra çevreye de zarar verdiğini belirtti.
Apaydın, bu durumun sektör içinde haksız rekabete yol açtığına işaret ederek, "En önemlisi zaman zaman meydana gelen kazalarda büyük tehlike oluşturuyor. Belirsizlik ceza ile değil akaryakıt fiyatlarının aşağıya çekilmesiyle giderilir. 10 numara yağın ÖTV fiyatı artırıldı. Ancak 10 numara yağın halen akaryakıta göre fiyatları cazip. Yapılması gereken yukarıda da belirttiğim gibi özellikle ticari araçlarda akaryakıt fiyatlarında destekleme verilmeli veya vergide indirime gidilmeli aksi halde bunun önüne geçemeyiz" diye konuştu.
-"İnceltilirken yanıcı etkisi artan 5 numara yağda tehlike büyük"-
Kaçak akaryakıt kullanılmasında ikinci bir tehlikenin doğduğu konusunda uyarıda bulunan Apaydın, "Ağır kış şartlarında daha akıcı olması ve donmaması için 10 numara yağa karıştırılan çözücü maddeler artırılarak ’5 numara yağ’ diyerek satılmaya başlandı. İnceltilirken yanıcı etkisi artan 5 numara yağı kullanan araç sahiplerini uyarıyorum, tehlike büyük, derhal vazgeçilmeli" ifadelerini kullandı.
-Çözüm için yapılması gerekenler-
TOBB Türkiye Petrol ve Petrol Ürünleri Sanayi Meclisi, TOBB Türkiye Karayolu Yolcu Taşımacılığı Meclisi ve TOBB Türkiye Ulaştırma ve Lojistik Meclisi de geçen haftalarda yaptığı açıklamada, 10 numara yağ adı altında yapılan sahte ve kaçak akaryakıt faaliyetlerine son verilmesi için acil ve güçlü tedbirler alınmasını istedi.
10 numara yağ sorununun Maliye Bakanlığı’nın aldığı ilave tedbirlere rağmen çözülmediğine dikkati çeken sektör meclisleri, sorunun çözümünün kamu birimlerinin geniş katılımı, koordinasyonu ve birçok alanda paralel adım atılmasını gerektirdiğine işaret ettiler.
TOBB Türkiye Petrol ve Petrol Ürünleri Sanayi Meclisi, TOBB Türkiye Karayolu Yolcu Taşımacılığı Meclisi ve TOBB Türkiye Ulaştırma ve Lojistik Meclisi, yapılması gerekenlere ilişkin şu görüşleri belirtti:
"10 numara yağ üretiminde kullanılan tüm girdilerin ithalatı devletimizce taahhütname içeren bir müsaade ve/veya izleme sistemine bağlanmalı, ithali yapılan girdiler ilgili kamu birimlerince satış ve üretim zincirinde izlenerek yasa dışı kullanım engellenmeli. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, çevre kirliliği yaratan 10 numara yağ kullanıcılarını egzoz emisyon ölçümleri ile tespit etmeli ve cezalandırmalı. 10 numara yağ adı altında yürütülen faaliyet, tüketim aşamasına gelinceye kadar yasal bir görüntü içine alınabildiğinden, muhakkak tüketim aşamasında da denetlenebilmeli ve cezai işlem uygulanabilmeli.
Motorin olarak kullanılan ancak ulusal marker içermeyen bu ürünü gerekli yasal işlemlere tabi tutmak, ancak ve en etkin bir şekilde tüketici aşamasında mümkün olabileceğinden tüketicilerin yakıt depolarından alınacak numuneleri de (ulusal marker ve teknik kriterler yönü ile) denetim kapsamına alacak yasal bir düzenleme gecikmeksizin yapılmalı."
