Dünyanın en büyük havalimanı hedefiyle yola çıkılan İstanbul’a 3. havalimanı ihalesi için belirlenen ihale yöntemi, teklif vermeye hazırlanan ulusal ve uluslararası şirketlerde sıkıntı yarattı. Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) tarafından ‘İstanbul yeni havalimanı görevlendirme şartnamesine’ göre ihale, kamuya açık şekilde ve açık artırma yöntemiyle yapılmayacak. Şartnamede açıklanan yönteme göre, firmalar sırayla tek tek bir odaya alınacak. Teklif zarfları da o odada kapalı kapılar ardında açılacak, firmalarla birbirlerinden ayrı ve kapalı odada pazarlık yapılacak. Açık ihale olmayacak ve firmalar kamuoyu önünde açık artırma yapmayacak.
İhale yöntemine göre firmalar 3. havaalanı için 25 yıllığına devlete kira bedeli teklif edecek. En yüksek kira bedelini teklif eden firma ihaleyi kazanacak.
Özel yetkili komisyon
İhale şartnamesine göre tekliflerin pazarlığını DHMİ’nin oluşturacağı bir komisyon yapacak. Şartname ayrıca ihale komisyonuna özel yetkiler de veriyor. Şartnamede ‘Komisyon pazarlık görüşmeleri sırasında ortaya çıkabilecek yeni durumlar karşısında yeni esaslar belirleyebilir’ deniliyor.
Şirketler tedirgin
Şartnamedeki tekliflerin değerlendirilmesi başlığını taşıyan bölüm, şimdiden ihaleyle ilgili firmalarda gerginlik yarattı. Bugüne kadar özellikle Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’nca (ÖİB) yapılan büyük ölçekli ihalelerin tamamı, kamuya açık ve açık artırma yöntemiyle yapılmıştı. Öte yandan Sabiha Gökçen Havalimanı ihalesi de açık artırmayla sonuçlandırılırken, Türk Telekom, Tekel gibi büyük ihaleler de açık artırmayla yapılmıştı. Son dönemdeki elektrik dağıtım ihaleleri de kamuoyunun önünde, açık artırmayla yapıldı.
Sabiha Gökçen Havalimanı 37 turda satıldı
İstanbul’un Kuzeyi’nde inşa edilecek üçüncü havalimanı ihalesinin yöntemini tartışanlar 2007 yılında yapılan Sabiha Gökçen Havalimanı ihalesini hatırlatıyor. 9 Temmuz 2007’de yapılan ihale 10.30’da başlamış ve tam 37 turun ardından gece yarısı bitmşti. Son turlarda Limak’ın başını çektiği konsorsiyum ile Içtaş-Fraport konsorsiyumunun çekişmesi Fenerbahçe-Galatasaray derbisi gibi seyirci toplamıştı.
DHMİ: Burada amaç müşteri kızıştırmak
DHMİ yetkilileri, söz konusu ihale yöntemine ‘müşteri kızıştırmak’ amacıyla karar verildiğini belirtti. Firmaların ihale yöntemiyle ilgili sıkıntılarının yersiz olduğunu belirten bazı yetkililer, şöyle konuştu:
“Biz ihale yöntemine karar verirken, açık artırma ya da diğer yöntemler arasında, o da olabilirdi, bu da olabilirdi. Ama biz son noktaya kadar firmaları zorlamak, verebilecekleri en üst limite kadar çıkmalarını sağlamak amacıyla bu yönteme karar verdik. Bu yöntemde pazarlık görüşmesine giren firma, her zaman ‘acaba diğer firmalar benden daha mı çok verdiler’ endişesi içinde oluyor. Biz İzmir Havalimanı’nı da bu yöntemle vermiştik. Bu sayede fiyat beklenenin çok daha üzerine çıkmıştı. Açık artırmada tüm firmalar birbirlerinin artırdığı tutarı duyuyor, biliyor. Bir firma bir tutarda kesildiğinde, fiyat o noktada kalıyor, daha fazla yükselemiyor. Yani açık artırmada, bu yöntemle ulaşılan fiyata ulaşılamama riski bulunuyor. Ayrıca burada şeffaflıkla ilgili bir sorun yok çünkü odada bir noter oluyor, herşey kayıtlı şekilde sonuçlanıyor.”
