Türkiye Gemi İnşa Sanayicileri Birliği (GİSBİR) Genel Sekreteri Süheyl Demirtaş, "Dünya denizcilik sektörünün gemi sayısının fazlalığı ve tersanelerdeki kapasite fazlalığından dolayı kısa sürede dengeye oturacağını düşünmüyorum" dedi. Denizcilik sektörünün sorunlarını değerlendiren Demirtaş, "Dünyada denizciliğin tüm zamanların en büyük krizini yaşadığı bir dönemdeyiz. Kuru yük endeksi dediğimiz ve dünyada ciddi bir indikatör olan bu endeks Mayıs 2008 de 11,600'lerle tüm zamanların rekor seviyesini gördü. Ekim 2003'de 650'lere düştü. Bu endeks şu an 5OO'lerde dolaşıyor. Tabii bunun sebebi global etkenler" diye konuştu.
Gemilerin aslında şu an yük bulduğunu söyleyen Demirtaş, "İş var, ama gemi sayısı çok fazla. Bunun iki nedeni var. 2000 ile 2008 arasında ticaretin patlaması ve taşımacılığın da yüzde 95'inin gemilerle denizden yapılması. Navlun fiyatlarına yansıyan bu durum gemilere talebi de arttırdı. O dönemde çok kontrolsüz bir büyüme yaşandı tüm dünyada. Mesela Almanya kriz döneminde 3000 gemilik dünyanın en büyük filosuna sahipken 1500 tane gemi siparişiyle yakalandı. Onu destekleyen Kredi Garanti fonu vardı, battı. Dolayısıyla tüm dünya etkilendi krizden" şeklinde bilgi verdi.
"Türkiye artık Avrupa'nın bakım onarım merkezi"
"Dünya denizcilik sektörünün iki önemli problemine değinen Demirtaş, "Birincisi gemi sayısı fazla, ikincisi de tersanelerdeki kapasite fazlalığı. Bunun kısa sürede dengeye oturacağını düşünmüyorum. Dolayısıyla 2013 de 2012'den pek farklı geçmeyecek. Her yıl bu yıl da kayıp diyoruz. Sonraki yıl da farklı olmuyor" dedi. Türkiye'nin bakım onarımda önemli bir çıkış noktası yakaladığını anlatan Demirtaş şunları aktardı: "Avrupa'nın bakım onarım merkezi diyebiliriz Türkiye için. Kriz sonrasında ciddi arttı. Tersaneler yeni iş alamayınca bakıma döndüler. Havuz edindiler. Şimdi tamir bakım önemli, çünkü gemiler sertifika ile dolaşırlar. Araçların muayenesi gibidir, ama yakalanana kadar muayenesiz araçla dolaşabilirsiniz. Gemilerde sertifikasız dolaşamazsınız. Kalktığınız veya vardığınız limanda gemiyi seferden men ederler. İki yılda bir de havuzlama işlemleri yapılır. Bakım onarım bu anlamda önemli."
"Biz Türkiye ve dünyada gemiciliğin krizden çıkışını Offshore'da görüyoruz"
Sektöre ilişkin gelişmeler hakkında bilgi veren Demirtaş, "Bir diğer gelişme de savunma ihaleleri. Altı tersanemiz başarı ile sürdürüyorlar bunu. Harp gemileri yapılıyor, deniz ve sahil güvenliğe. Bir diğeri de niş market. Römorkör, balıkçı gemileri, platformlara destek sağlayan gemi ve tekneler. Bunlar yapılıyor. Son 15 ila 20 teslim bu tarz gemiler. Biz Türkiye ve dünyada gemiciliğin krizden çıkışını Offshore'da görüyoruz. Dev bir market. Uluslararası sularda petrol, doğal gaz arama platformları. Offshore dünyada bugün inşa halindeki tekne platformların yüzde 50'sine tekabül ederken cironun yüzde 26'sını kapsıyor. Burada milyar dolarlar dönüyor. Orada referansımız yok bizim. Askeri de de yoktu, ama Başbakan ve Bakanımızın açıklamalarında bu gemiler burada yapılsın dediler. Biz de yapıyoruz. Spesifik gemilerin elektronik sistem ve cihazları Japonya gibi belli ülkelerde yapılıyor. Sadece bu konuda birkaç marka var oradan almak zorundasınız" dedi. Demirtaş Offshore ile ilgili önerilerini şöyle sıraladı: "Offshore ile ilgili önerilerimiz var. Evet referansımız yok. Çünkü devletler kendi referanslarını dağıtıyorlar. Biz enerji Bakanlığı nezdinde bu sorunun çözüleceğini düşünüyoruz. Enerji Bakanlığı'mızın Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) var. Onun kademeli bir termim planı çerçevesinde Offshore platfomlardan oluşan, onlara destek sağlayan gemilerden oluşan makine parkuru oluşturulmalı. O konuda now have olanları getirip referans kazanabiliriz. Bu platformlar kiraya da verebilir."
"Kiralar insaf izan sınırlarının üstünde bir durum"
Milli emlak kiralarına da değinen Demirtaş, "Tuzla tersaneler bölgesinde 51 tane tersane tekne ve gemi imalathanesi var. Milli Emlak'tan irtifakla hakkı ile bunlar kiralanmıştır. Çoğunun sözleşmesinde 5 yılda bir değerleme maddesi vardır. Bu değerleme maddesi yıllık enflasyon artışına ilavedir. Burada kabul edilebilirliğin çok üstünde tahakkuklar var. Tersanelerimiz uyarlama davası açmak zorunda kalıyor. Şu ana kadar açılmış 300 dava var. Neticelenenlerin tamamını tersanelerimiz kazandılar. Bu konuyla ilgili iki tersanemiz tedbir kararı aldılar. Niye bunda ısrar ediyorlar anlayabilmiş değiliz. Bu seneki kabul edilebilirlik sınırının üstünde. Bu seneki yüzde 1520. Mesela 101 bin lira mahkeme kararıyla kirası kesinleşmiş bir tersanemizden 1 milyon 700 bin lira ödenmesi talep edildi. İnsaf izan sınırlarının üstünde bir durum. Bir de dünya denizciliği tüm zamanlarının en büyük krizini yaşadığı bir dönemde bu durum kabul edilebilir değil" şeklinde konuştu.
Denizcilik sektörünün kredi sorunları ilişkin Demirtaş, "Çoğunlukla yurt dışı kredi kaynaklarından borçlanıyoruz. Fakat Türkiye'deki bankalar da bilançosu düzgün firmalara kredi veriyor. Bizim sorunumuz kredi alamamak değil. Sektörün sıkıntısı ürettiği geminin müşteriye cazip olması. Kredi alsak bile bunu kime ne yapıp da satacağız- Navlun fiyatları gemi amortismanlarının çok altında. Türk bankaları çok güçlü, kredi vermede sıkıntıları yok. Kredinin şartları önemli zaten. Kredide sıkıntı yok, önemli olan üretilecek gemilere talep olması. Kredi lineları bilançosu iyi olanlar için açık. Tersanecilerin yüzde 50'sinin kriz döneminden gelen kredi ödeme sorunu mevcut. 2008'den önceki iyi duruma göre büyüyen firmalar. İşler korkutucu derecede iyiydi. Navlun fiyatları düşünce gemi siparişleri durdu. Gemiler elde kaldı. Maliyetinin bile altına satamadığınız için kredide zora düşüldü" bilgi verdi.
