Dünya genelinde, yabancı ülkelerde en fazla askeri üssü bulunan ülkeler arasında ABD ilk sırada yer alıyor. Yabancı askeri üslerin yüzde 95'ine sahip olan ABD'nin, 150'nin üzerinde ülkede 350 bine yakın askeri görev yapıyor.
Dünyanın hemen hemen her bölgesinde ABD'nin askeri üssü bulunurken, bu ülkenin yanı sıra kendi toprakları dışında, başka bir bölgede askeri üssü olan ülkeler arasında Rusya, Japonya, Fransa ve İngiltere de yer alıyor.
Dünyanın 150'den fazla ülkesinde bine yakın askeri yapılanması olan ABD'nin, yabancı ülkelerde yüzölçümü hektarlarla ölçülen büyük askeri alanlara sahip. Bu askeri alanlar arasında hava üsleriyle birlikte koordinasyon ve analitik merkezleri de yer alıyor.
ABD'nin en büyük askeri üsleri, İngiltere, İsrail, Güney Kore, Almanya ve Japonya'da, en fazla askeri personeli ise Afganistan'da yer alırken, İngiltere Avrupa, Rusya Orta Asya'da, Japonya ve Fransa ise daha çok Afrika ülkelerine askeri birliklerini konuşlandırmış durumda bulunuyor.
En fazla ABD askeri bulunan ülkeler
ABD Savunma Bakanlığı'nın 2012 yılı verilerine göre, Afganistan ve çevresinde 154 bin 100, Almanya'da 52 bin 405, Japonya'da 36 bin 763, Hawaii'de 22 bin 632 ve Güney Kore'de 19 bin 755 ABD askeri görev yapıyor.
ABD, Kuzey Afrika, Ortadoğu, Doğu ve Güney Asya'da 161 bin 88, Avrupa'da 79 bin 476, Asya'nın doğusu ve Pasifik bölgesinde 49 bin 121 ve Orta Asya'da 156 askeri personeliyle varlığını hissettiriyor.
ABD'nin Türkiye'de de askeri üssü bulunuyor. Türkiye'de, 47'si kara, 20'si deniz, 1407'si hava gücü personeli olmak üzere toplam 1504 Amerikalı asker görev yapıyor.
ABD askeri üsleri daha çok stratejik noktalarda konumlandırılırken, bu üslerin özellikle petrol zengini bölgeler ve petrol güzergahları, ticaret yolları, ulaşım koridorlarının kontrol noktaları üzerinde bulunması dikkati çekiyor. Kuveyt Savaşı sonrasında Bahreyn, Katar, Umman'da askeri üsler kuran ABD'nin, son yıllarda özellikle jeoekonomik merkezlere doğru yöneldiği gözleniyor.
Çin'in çevresindeki ABD askeri kontrol noktaları
ABD'nin üsleriyle ilgili en önemli hareketlilik Çin'in çevresinde yaşanıyor. ABD, Çin'e yakın bölgelerde askeri varlığını artırırken, özellikle Çin'in denize tüm çıkış yollarında ABD'nin askeri üslerini yoğunlaştırması dikkati çekiyor.
Avustralya ve Cocos Adalarında askeri üsler oluşturan ABD, Endonezya, Malezya ve Brunei'de de yeni askeri üsler kurmaya çalışıyor. ABD'nin bu üslerle birlikte Çin'e yakın yaklaşık 200 noktada askeri varlığıyla ön plana çıkıyor.
ABD Savunma Bakanlığı internet sitesinde, bu bölgedeki askeri üslerin, uluslararası ortaklarıyla birlikte bölgede güvenlik ve istikrarın sürdürülmesine katkıda bulunmak olduğuna işaret ediyor.
Ortadoğu'daki ABD ve İngiltere'nin askeri varlığı
Dünyanın en zengin petrol yataklarının bulunduğu ve son yıllarda toplumsal hareketliliklerin yoğun olarak yaşandığı bölgelerden Ortadoğu'da, en fazla yabancı asker bulunduran ülkeler arasında ABD ilk sırada yer alıyor.
ABD'nin Irak'ta 18 bin 400, Kuveyt'te 13 bin 500, Bahreyn'de 2 bin 174, Katar'da 600, Suudi Arabistan'da 261, Birleşik Arap Emirlikleri'nde 177 askeri bulunuyor.
İngiltere Savunma Bakanlığı'nın 2012 yılı verilerine göre de İngiltere'nin bu bölge ülkelerinden Suudi Arabistan'da 120, Umman'da 90, Bahreyn'de 30, Kuveyt'te 40 askeri personeli görev yapıyor.
Bölgede Fransa'nın da Birleşik Arap Emirlikleri'nde 650 ve Lübnan'da 1100 askeri konuşlanmış durumdayken, Rusya'nın da Suriye'de 166 askeri personeli bulunuyor.
Avrupa'daki yabancı askeri üsler
ABD, Avrupa'da da en fazla yabancı asker bulunduran ülke konumunda yer alıyor. 2. Dünya Savaşı'nda, İngiltere ve Fransa'da limanlardan yararlanma ve üs inşa etme hakkı elde eden ABD askeri birlikleri, savaş döneminde yerleştiği İngiltere, Almanya, İtalya, Fransa, Belçika, İzlanda, Norveç'teki varlığını sürdürüyor.
ABD'nin, Avrupa'daki en büyük askeri üsleri, İngiltere ve Almanya'da yer alırken, en fazla ABD askeri ise Almanya topraklarında görev yapıyor.
ABD'nin, Almanya'da 52 bin 405, İtalya'da 10 bin 864, İngiltere'de 9 bin 388, İspanya'da 1482, Belçika'da 1206, Portekiz'de 699, Yunanistan'da 378, Fransa'da 68 olmak üzere tüm Avrupa bölgesinde toplam 79 bin 476 askeri bulunuyor.
Türkiye'nin de Avrupa ülkelerinden Saraybosna'da 292, Kosova'da da konuşlu 377 askeri personeli görev yapıyor.
Orta Asya'da Rusya ve ABD'nin üs kapma mücadelesi
Orta Asya ise özellikle Rusya ile ABD arasında adeta askeri üs kapma mücadelesinin yaşandığı bölge olarak ön plana çıkıyor.
Ahmet Yesevi Üniversitesi'nden Dr. İsmail Kamalov tarafından hazırlanan rapora göre, ABD, bölgedeki enerji kaynaklarına ulaşma ve Afganistan'daki askeri operasyonları sırasında Orta Asya ülkelerini üs olarak kullanma yönünde adımlar atarken, enerji ve askeri alandaki amaçlarına ulaşmak için Rusya ve Çin'in bölgedeki etkisini sınırlandırmaya çalıştığı gözleniyor.
Rusya, Devlet Başkanı Vladimir Putin döneminde, ABD'nin bu ilgisi karşısında Orta Asya'da askeri varlığını pekiştirmeye çalıştı. ABD'nin 2002 yılında Kırgızistan'da Manas askeri üssü kurmasının ardından, Rusya da 2003'te bu ülkenin Kant bölgesindeki havaalanının Rus üssüne çevrilmesi konusunda Kırgız yetkilileriyle anlaşmaya vardı. 1991'den sonra yurt dışında açtığı ilk Rus askeri üs olan Kant'ın amacının, bölgede hava sahasını kontrol altında tutmak ve gerektiğinde terör gruplarıyla mücadele etmek olduğu belirtiliyor.
Ermenistan, Kazakistan ve Tacikistan'da da askeri üsleri bulunan Rusya'nın, askeri personel sayısı açısından ABD'den önde geliyor. Rusya'nın, Ermenistan'ın başkenti Erivan'daki hava üssünde 3 bin, Azerbaycan Kabala'da 900, Gürcistan Güney Osetya'da 3 bin, Tacikistan'ın Kurgantepe, Duşambe ve Kulab bölgelerinde 5 bin 500, Kırgızistan'ın Kant bölgesindeki hava üssünde de 700'e yakın askeri personelinin görev yaptığı biliniyor.
ABD'nin ise Ermenistan'da 8, Azerbaycan'da 11, Gürcistan'da 33, Kazakistan'da 11, Kırgızistan'da 8, Türkmenistan ve Tacikistan'da 6 askeri bulunuyor.
Azerbaycan'da gizli İsrail üsleri bulunduğu iddiası
Ortadoğu'da savunma alanında en fazla yatırım yapan ülkelerden İsrail, özellikle Kafkas ülkeleriyle yakın ilişki kurmaya çalışırken, bu bölgedeki ülkelerden Azerbaycan ile son dönemde askeri alanda önemli anlaşmalara imza atması dikkati çekiyor.
Azerbaycan'ı, 2013 yılında silah satışı yaptığı ülkeler listesine alan İsrail'in, İran sınırında bulunması nedeniyle bu ülkeyle askeri ilişkileri daha ileri düzeye taşımayı planladığı belirtiliyor.
İsrail'in, Azerbaycan'da, İran ile muhtemel savaşta kullanmak ve bu ülkeyle ilgili istihbarat toplamak amacıyla gizli askeri üsler kurduğu yönünde haberler de son dönemde basında sıkça yer alıyor.
Afrika'daki ABD, Fransa ve İngiltere üsleri
Son yıllarda çatışmalar, yabancı yatırımları ve uluslararası askeri müdahalelerle gündeme gelen Afrika ülkelerinde ABD, Fransa, Japonya ve İngiltere'nin askeri üsleri bulunuyor.
ABD'nin, Afrika ülkelerinden Kenya, Cibuti, Etiyopya, Uganda, Orta Afrika Cumhuriyeti ve Güney Sudan'da askeri üsleri, Cezayir, Nijer, Moritanya, Çad, Nijerya, Mali, Burkina Faso, Fildişi Sahili ve Senegal'de de askeri birlikleri bulunuyor. ABD'nin, merkezi Almanya'da bulunan Afrika Komutanlığı'na (AFRICOM) bağlı bu ülkelerdeki faaliyetlerinde 5 binin üzerinde asker bulundurduğu öne sürülüyor.
ABD'nin, bir süre önce de Mali'de bütün Batı ve Kuzey Afrika ülkelerini gözetleyecek bir insansız hava araçları üssü kuracağı açıklanırken, Burkina Faso veya Nijer'in Mali sınırına kurulması düşünülen üssün amacı, bölgedeki tehditlerin izlenmesi ve anında yok edilmesi olarak ifade ediliyor.
AFRICOM'un resim internet sitesinde, komutanlığın misyonu açıklanırken, El-Kaide ve diğer benzeri bağlantılı silahlı gruplarla mücadele, istikrarsızlıkların önüne geçilmesi için Afrika ordularına eğitim desteği vermek gibi amaçlara ilişkin ifadeler yer alıyor.
Afrika'da sömürge geçmişi olan Fransa'nın da Kara Kıta'da en büyük askeri üssü Cibuti'de bulunuyor. Fransa'nın, bu ülkede 2 bine yakın askeri görev yapıyor.
Afrika ülkelerinden Gabon'da 900, Çad'da 1000, Senegal'de 350, Fildişi Sahili'nde 500, Orta Afrika Cumhuriyeti'nde 600'e yakın Fransız askeri bulunuyor.
Cibuti'de 3 yabancı askeri üs
Somali, Etiyopya ve Eritre ile sınırı olan Doğu Afrika ülkesi Cibuti'ye gösterilen uluslararası ilgi dikkati çekiyor.
Kızıldeniz kıyısında Yemen'in hemen karşısındaki stratejik bir limanı bulunan 600 bin nüfuslu Cibuti'de, tarihte uzun dönem eski sömürgeci güç olarak varlığını sürdüren Fransa, ABD ve Japonya'nın askeri üsleri bulunuyor.
Cibuti, ABD'nin Afrika'da en fazla asker bulundurduğu ülke konumunda. 2002'de Cibuti'deki terk edilmiş bir askeri kampta gizli bir üs kurduğu ortaya çıkan ABD'nin burada, resmi istatistiklere göre 182 askeri personel görev yaparken, bu ülkedeki ABD askeri sayısının 3 bin 200 olduğu iddia ediliyor.
ABD'den sonra Cibuti'de en fazla Fransa ordusu asker bulunduruyor. Fransa'nın Afrika'daki sömürgelerinden Cibuti'de 2 bine yakın askeri görev yapıyor.
Kızıldeniz'de özellikle Somalili korsanlara karşı deniz güvenliğini sağlamak isteyen Japonya'nın Cibuti'de 2 yıl önce kurduğu üste, 200'e yakın askeri bulunduğu biliniyor.
Afrika'da üs kuran ülkelerden İngiltere de Güney Afrika Cumhuriyeti, batı Afrika ülkesi Sierra Leone ve Kenya'da asker konuşlandıran ülkeler arasında yer alıyor.
Kenya'da, Nairobi'nin 200 kilometre kuzeyinde bulunan İngiliz üssünde, 166 askeri ve 550 sivil personel görev yapıyor. Kenya hükümeti ile yapılan anlaşma kapsamında faaliyet gösteren İngiliz askeri, bu bölgede her yıl tatbikatlar düzenliyor.
Güney Afrika Cumhuriyeti'nde de Pretoria'da Barış Misyonu Eğitim Merkezi bulunan İngiltere Ordusu'nun, 10 personeli bulunuyor.
Sierra Leone'nın başkenti Freetown'un güneyinde 2002 yılında kurulan Uluslararası Askeri Eğitim Üssü'nde de 20 İngiliz askeri, bu ülkenin ordu birliklerine yönelik eğitim faaliyetleri düzenliyor.
Arap ülkeleriyle çevrili olan İsrail'in, komşu ülkeler başta olmak üzere birçok ülkeyi izlemek amacıyla özellikle Kızıldeniz ve Sudan sınırına yakın Afrika ülkelerinde gizli askeri üslerinin bulunduğu öne sürülüyor.
İsrail'in, Güney Sudan'da iki ayrı noktada askeri hava üssü kurduğu yönünde haberler, son dönemde sıkça gündemde yer alıyor.
