Elektrikte fiyat riskine vadeli işlem imkanı
Elektrik piyasasında yaşanan değişimlere paralel olarak ortaya çıkan fiyatı riski yönetimi
Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası (VOB) tarafından, çalışmaları tamamlanan ''Elektrik Piyasası Vadeli İşlemler Sözleşmesi'' Sermaye Piyasası Kurulu tarafından onaylandı.
Buna göre, Elektrik Piyasası Vadeli İşlemler Sözleşmesi, Eylül ayı ortalarından itibaren devreye girecek.
Bu kapsamda öncelikle daha basit, daha anlaşılabilir ve özellikle elektrik dağıtım şebekesiyle doğrudan ilişkili olunmasını gerektirmeyen, nakdi uzlaşmalı baz yük ve pik yük vadeli işlem sözleşmeleri işleme açılacak.
VOB, daha sonraki aşamalarda ise fiziki teslimatlı elektrik sözleşmelerinin işleme açılmasını planlıyor.
VADELİ İŞLEMLER SÖZLEŞMESİNİN FAYDALARI
Gelecek döneme ilişkin elektrik fiyat beklentilerini şimdiden gösterecek Elektrik Vadeli İşlem Sözleşmeleri ile:
-Elektrik fiyatlarının risk yönetimi,
-Gelecekte oluşacak elektrik fiyatlarının bugünden alınıp, satılması,
-Geleceğe ilişkin beklentilerin elektrik fiyatlarına yansıması,
-Elektrik fiyatlarının tüm yatırımcıların ulaşımına açık finansal bilgi niteliğine ulaşması mümkün olacak.
Vadeli işlem sözleşmeleri ile hem elektrik piyasası oyuncuları hem de finansal piyasa katılımcıları gelecekte oluşacak elektrik fiyatları üzerine işlem yapma imkanı elde edecek.
ELEKTRİK FİYATLARINI YATIRIM ARACINA DÖNÜŞTÜRECEK
Elektrik Vadeli İşlem Sözleşmeleri, Türkiye finansal piyasaları için elektrik fiyatlarının bir yatırım aracına dönüştürülmesi ile bir ilk olacak.
Söz konusu sözleşmelerle elektrik fiyatları, şeffaf ve tüm piyasa katılımcılarına ulaşabilir olacak, VOB'un veri dağıtım kanalları ile finansal göstergeler arasında yerini alacak.
VOB GENEL MÜDÜRÜ DÖNMEZ
Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası (VOB) Genel Müdürü Çetin Ali Dönmez, yaptığı açıklamada, söz konusu sözleşmelerin devreye girmesiyle, nakdi uzlaşmalı sözleşmeler sisteminin işleme açılacağını bildirdi.
Söz konusu kontratların elektrik üretimi, tüketimi ve dağıtımı ile ilgili önemli aktörlerin beklentilerini yansıtması açısından önemli olacağını vurgulayan Dönmez, sistemin işleyişine ilişkin şu bilgileri verdi:
''Diyelim, Eylül ayında bu sisteme girdi, Kasım ayı elektrik piyasası fiyat beklentileri şimdiden görülebilecek. Kasım ayında spot piyasa çalışırken, vadeli piyasalarda işlemler olacak ve dolayısıyla söz konusu ayın sonu itibariyle, Kasım ayının spot piyasa ortalaması ile bizde oluşan vadeli fiyatı arasındaki farkı alıcıya veya satıcıya kar veya zarar olarak geçeceğiz.
Örneğin işlemler başladı, Eylül ayında 1 saati 1 megavatlık üretim ve tüketimi temsil eden bir kontrat var. Kasım ayının ortalama fiyatı 120 lira oluştu yani bu, piyasa, ortalama 1 megavat fiyatını kasım ayı için ortalama 120 lira bekliyor anlamına gelecek.
PMUM'da da (Piyasa Mali Uzlaştırma Merkezi) Kasım ayı ortalaması 115 lira şeklinde oluşmuşsa bu 5 liralık farkı kar olarak satıcıya geçecek, alan taraf da zarar etmiş olacak. Yani A aldı B sattı, aradaki fiyat 120 lira ise, A ile B arasındaki fiyat ile Kasım ayı ortalama elektrik fiyatlarının farkı alınıyor.
Bu şekilde A ya da B ya kar ya da zarar ediyor. Bu aslında VOB'un klasik vadeli işlem sözleşmelerine de benziyor, ama burada o aya ait uzlaşma tüm günlerin, tüm saatlerinde elektrik fiyatlarının basit aritmetik ortalamasıdır.''
ELEKTRİK YATIRIMLARI HIZLANACAK
Sistem ile elektrik piyasası aktörlerinin sermaye piyasasına daha fazla entegre olmasının sağlanacağını anlatan Dönmez, bunun kurulması planlanan elektrik borsasıyla işbirliğini artıracağını, teknik manada işbirliği artmasıyla da elektrik borsasının kuruluş aşamalarının da hızlanacağını savundu.
Burada özellikle geleceğe dönük fiyatların oluşması ve geleceğe dönük beklentilerin fiyatlara yansımasının önemli olduğunu vurgulayan Dönmez, burada gelir kazanmaktan, kar elde etmekten daha ziyade amaçlarının sektörün piyasalaşmasını hızlandırmak olduğunu kaydetti.
Sektörün genel olarak sisteme olumlu baktığını, yabancı şirketlerin zaten işleyişi bildiğini, yerli şirketlerin bir kısmının da sistemden haberdar olduğunu söyledi.
Sistem ile elektrik yatırımlarının da önemli ölçüde hızlanacağına işaret eden Dönmez, şöyle devam etti:
''Şu anda bir elektrik üretim santrali, doğalgaz çevrim santrali veya bir baraj ya da rüzgar türbini yapan kişi, ürettiği elektriği kaça satacak bilmiyor. Bugün kaça satacağını biliyor ama 2012 elektriğini ay ay kaça satacağını bilmiyor. Bunlar hep ikili anlaşmalarla oluyor.
Şirketler birbirini arayıp buluyorlar ayrı ayrı sözleşmeler oluyor ve eğer özellikle fiziki teslimat tarafı bir borsa bünyesinde gerçekleşirse, elektrik üreticisi, ürettiği elektriğin 2012 yılının farklı ayları için şimdiden fiyatını belirleyebilir.
Bu sanayicinin, üreticinin önümüzdeki 6 ay için ya da 1 yıl için maliyetlerini daha iyi düzgün hesaplaması, daha iyi fiyat vermesi anlamına geliyor. Dolayısıyla reel ekonomiye çok büyük katkısı var.''
