Sosyal Güvenlik Kurumu'nun (SGK) verilerine göre çalışanların oranı emeklilerin gerisinde kalan bir zamanların emekçi kentleri olarak bilinen Zonguldak, Karabük ve Bartın'da, yeni istihdam alanları açılmasıyla bu durum düzelmesi bekleniyor.
Türkiye'nin taş kömürü havzası Zonguldak, demir-çelik üretiminin ilk başladığı kentlerden biri olan Karabük ile kömür üretiminin ve turizmin öne çıktığı Bartın, bir zamanlar yoğun emek gücünün bulunduğu illerken, günümüzde yaşlı nüfusun giderek arttığı kent konumuna geldi.
Zonguldak'ta en fazla istihdamın bulunduğu Türkiye Taşkömürü Kurumu'nda (TTK) 1959'daki 43 bin 787 çalışan sayısının günümüzde 10 binlere düşmesi kentte emeklilerin sayısını artırırken, çalışan kişi oranına da olumsuz yansıdı.
Kentten göçün önlenmesi için özel sektör yatırımlarının çekilmesine yönelik çalışmalar sonrasında özellikle 2002'den itibaren madencilik, orman ürünleri, gıda, tekstil, demir çelik, gemi inşa, inşaat malzemeleri ve seramik gibi sektörlerde yatırımlar hızlanmasına karşın TTK'da her yıl yaşanan emeklilikler, çalışan sayısının oranın düşmesine yol açtı.
Genel Maden İşçileri Sendikası Genel Başkanı Eyüp Alabaş, AA muhabirine yaptığı açıklamada, 139 bin 540 çalışana karşı emekli sayısının 146 bin 50'ye ulaşmasının TTK'daki işçi açıklarından kaynaklandığını söyledi.
İnsanların yıllar öncesinde Türkiye'nin değişik yerlerinden Zonguldak'a madenlerde çalışmak için geldiğini hatırlatan Alabaş, şunları kaydetti:
''Son yıllarda TTK'ya yeterince yatırım yapılmaması ve işçi açıklarının giderilmemesi nedeniyle 1990'lı yıllardan itibaren bu bölgeye çalışmak için gelen insanlar, göç etmeye başladı. Madencilerin 20 yıldan fazla çalışmaması nedeniyle emeklilikler hızla artarken, bunların yerine yeni istihdamın sağlanmaması çalışan sayısını düşürdü. Kentin göç vermesi çok üzücüdür.
Bunun bir an önce düzeltilmesi adına öncelikle TTK'nın işçi açıklarının giderilmesi ve daha sonra da bölgemizdeki tek istihdam kaynağı olan taş kömürünün teşvik edilmesi gereklidir. Bir dönem TTK'da çalışan sayısının 40 binlerde olduğunu biliyoruz. Günümüzde TTK'daki istihdam sayısı geçmişteki gibi 40 binler civarında olsaydı, emekli kenti olmazdık.''
''Genç nüfus göç etti''
Maden Mühendisleri Odası Zonguldak Şube Başkanı Erdoğan Kaymakçı da TTK'da geçmişte 40 bini aşkın madencinin çalıştığını, kurumun küçülmesinin istihdamı olumsuz etkilediğini belirtti.
Kurumda her yıl yüzlerce insan emekli olurken yerlerine yeni madencilerin alınmadığını ifade eden Kaymakçı, ''Bu da emeklilerin sayısını arttırırken çalışanlarınkini düşürdü. Çünkü, taş kömürüne dayalı bir ekonomi söz konusu. Kent göç vermeye başladı. Özellikle genç nüfus istihdam alanı olmadığından göç etti. Dolayısıyla yaşlı ve emekli nüfus arttı'' diye konuştu.
Sosyal Güvenlik Kurumu İl Müdürü Kamuran Öner ise kentte iş sahasının azlığının istihdamı olumsuz etkilediğini, TTK'da çalışan sayısının 10 bine düştüğünü belirtti.
Çalışan oranındaki düşüşün emekli sayısını arttırdığını vurgulayan Öner, ''Yeni iş sahaları da açılmayınca emekli nüfus, çalışan nüfusu geçmiştir. Aradaki farkın giderilmesi için istihdam yaratılması lazım. Gençler iş bulamadıkları için dışarıya gidiyorlar. Burada iş sahaları artarsa çalışan sayısı da yükselecektir'' dedi.
Karabük
Eski adıyla SSK'lı yeni adıyla 4/A'lı çalışanlarda Karabük'te 37 bin 520 kişi emekli iken, 33 bin 722 kişi iş gücü piyasasında etkin olarak yer alıyor.
Karabük'te en fazla istihdamın bulunduğu Karabük Demir ve Çelik Fabrikaları'nda (KARDEMİR) 1970'li yıllardaki 16 bin çalışan sayısının günümüzde 4 binlere düşmesinin yanı sıra tekstil sektöründe istihdama yaşanan yüzde 70'e varan azalma kentte emekli sayısını arttırdığı düşünülüyor.
Karabük Valisi İzzettin Küçük, KARDEMİR'İN 1998 yılında özelleşmesi ile başlayan işçi sayısındaki düşüşün son yıllardaki istihdama yönelik yapılan yatırımlarla tekrar artacağını söyledi.
Bir süre genç nüfusun göç verdiğini, ancak son yıllarda göç almaya başladıklarını vurgulayan Küçük, ''İlimiz demir ve çelik sektörü ile büyümüş bir ildir. Bir işçi kentidir. Bu nedenle emekli sayısı bir hayli fazladır. Eğitim, sağlık ve turizm alanında son yıllarda yaşanan olumlu gelişmeler ilimizi emekli kenti olmaktan kurtaracak.''
Bartın
Bartın Sosyal Güvenlik Kurumu İl Müdürü Mehmet Türkoğlu, Bartın, Zonguldak ve Karabük'te emekli sayısının aktif çalışana karşılık fazla olmasının bölgenin maden bölgesi olmasıyla ilgili olduğunu söyledi.
Türkoğlu, il genelinde 39 bin 684 çalışan varken, emekli sayısının 42 bin 789 kişi olarak görüldüğünü belirtti.
Bartın ve Karabük'ün kömür havzası bir il olan Zonguldak'tan daha önceden ilçesi olduğunu hatırlatan Türkoğlu, şunları kaydetti:
''Kömüre dayalı en fazla işçi bu bölgede var. Özellikle son yıllarda madenden emekli olanların yoğun şekilde artması, emekli sayısının aktif çalışan sayısının altında kalmasına neden oldu. Bunun yanında potansiyel iş gücünün geçmiş yıllarda göç vermesi ve yoğun çalışan nüfusumuzun il dışında olması da bu oranda etkendir.
Bizler kurum olarak kayıt dışı istihdamın önlenmesi için mücadelemizi sürdürüyoruz. İlimizde sigortasız çalışan tek bir kişi bırakmamak için günün 10-12 saati özel olarak oluşturduğumuz ekibimizle çalışmalarımız devam ediyor.''
