Enflasyonun nedeni işlenmiş gıda fiyatları
Merkez Bankası temmuz ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu'nda, Para Politikası Kurulu Toplantı Özeti'nde de dikkat çekildiği gibi, yıllık enflasyonun yüzde 9,07'ye yükselmesinde işlenmemiş gıda fiyatlarından kaynaklandığı belirtildi.
Merkez Bankası temmuz ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu yayımladı. Raporun özet bölümümünde, ''Temmuz ayında tüketici fiyatları yüzde 0,23 oranında azalmış, yıllık enflasyon yüzde 9,07'ye yükselmiştir.
Para Politikası Kurulu toplantı özetinde de dikkat çekildiği gibi bu yükseliş işlenmemiş gıda fiyatlarından kaynaklanmıştır.
Temel mal fiyatlarının ana eğilimi maliyet yönlü baskıların hafiflemesiyle aşağı yönlü eğilimini sürdürürken hizmet fiyatları ılımlı seyrini korumuştur.Önümüzdeki dönemde enflasyonun aşağı yönlü bir seyir izleyeceği tahmin edilmektedir'' denildi.
Raporun değerlendirmeler bölümünde ise, temmuz ayında tüketici fiyatlarının yüzde 0,23 oranında azaldığı, yıllık enflasyonun yüzde 9,07'ye yükseldiği, bu dönemde enerji, işlenmemiş gıda, alkollü içecekler ve tütün ürünleri ile altını dışlayan Özel Kapsamlı TÜFE Göstergesi (ÖKTG)-H endeksinin yıllık artış oranının yüzde 8,05'e gerilediği, bu endeksten işlenmiş gıda ürünleri çıkarılarak elde edilen ÖKTG-I göstergesinin yıllık artış oranının ise yüzde 7,50'ye yükseldiği kaydedildi.
Hizmet fiyatlarının temmuz ayında yüzde 0,70 oranında arttığı, grup yıllık enflasyonunun yüzde 6,91 oranıyla son iki aydaki seviyesini koruduğu, bu dönemde lokanta otel hizmetleri fiyatlarında yıllık artış oranının gerilediği, haberleşme hizmetleri fiyatlarının ise yıllık bazda belirgin bir değişim göstermediği belirtilen raporda şu tespitlere yer verildi:
''Ulaştırma hizmetlerinde geçen ay gözlenen geçici indirimlerin sona ermesiyle birlikte yıllık enflasyon yükselmiştir. Bunun yanı sıra, kira enflasyonunda sınırlı bir yükseliş kaydedilmiştir. Mevsimsellikten arındırılmış veriler ise temmuz ayında fiyat artışlarının hem ana eğiliminin hem de yayılımının yavaşladığına dikkati çekmektedir.
Temel mallar grubu yıllık enflasyonu temmuz ayında sınırlı bir oranda (0,18 puan) artarak yüzde 8,11 olmuştur. Bu gelişmede sezon indirimlerinin önceki yıla kıyasla daha düşük gerçekleştiği giyim fiyatları etkili olmuştur. Diğer taraftan dayanıklı tüketim malları fiyatları, en belirgin mobilya fiyatlarında olmak üzere, alt kalemlerin tümünde gerilemiş; böylelikle grup yıllık enflasyonundaki düşüş eğilimi hız kazanmıştır.
Bunun yanında dayanıklı tüketim ve giyim dışında kalan temel malların aylık artış hızı da önemli ölçüde yavaşlamıştır. İfade edilen görünüme uygun olarak, mevsimsellikten arındırılmış veriler temel mal fiyatları ana eğilimindeki gerilemenin bu dönemde de korunduğuna işaret etmiştir.''
Raporda, temmuz ayında enerji fiyatlarının yüzde 1,03 oranında gerilediği, bu gelişmede, belediyelerce belirlenen su tarifeleri ile tüp gaz fiyatlarındaki düşüşün etkili olduğu belirtildi.
Uluslararası petrol fiyatlarındaki artışa karşın, Türk lirasındaki değerlenmeye bağlı olarak akaryakıt fiyatlarındaki azalışın da enerji fiyatlarındaki düşüşe katkı sağladığı ifade edildi. Raporda, ''Enerji grubu yıllık enflasyonunda son iki aydır gözlenen azalış eğilimi korunmuş ve grup yıllık enflasyonu temmuz ayında 1,47 puan azalarak yüzde 9,76 seviyesine gerilemiştir'' denildi.
Raporda, gıda ve alkolsüz içecekler grubu fiyatlarının temmuz ayında yüzde 0,36 oranında arttığı ve grup yıllık enflasyonunun yüzde 9,06'ya yükseldiği, işlenmemiş gıda grubunda ise yıllık taze meyve ve sebze enflasyonunun düşük bazın da etkisiyle yükseldiği bildirildi.
Diğer işlenmemiş gıda ürünlerinde ise beyaz et fiyatlarının artması dışında ılımlı görünümün korunduğu, son dönemde gerilemekte olan mevsimsellikten arındırılmış işlenmemiş gıda fiyatlarının bu dönemde arttığı ve bu grupta yıllık enflasyonun yüzde 6,60'a yükseldiği kaydedilen raporda, şu bilgilere yer verildi:
''Temmuz ayında işlenmiş gıda fiyatları yüzde 0,52 oranında artmıştır. Bu dönemde ekmek ve tahılların yanında, konserve ürünler, şeker, çikolata ve şekerlemeler ile alkolsüz içecekler fiyatlarında artışlar gözlenirken, uzunca bir dönemdir süregelen artışların ardından katı ve sıvı yağ fiyatları gerilemiştir.
Sonuç olarak, işlenmiş gıda grubu yıllık enflasyonu yaklaşık yarım puanlık azalışla yüzde 10,05'e gerilemiştir.''
''İmalat sanayi üretici fiyat gelişmeleri, tüketici fiyatları üzerindeki maliyet yönlü olumlu görünümünü sürdürüyor''
Temmuz ayında üretici fiyatlarının yüzde 0,31 oranında azaldığı, yıllık enflasyonun ise 0,31 puan gerileyerek yüzde 6,13 olduğu hatırlatılan raporda, mevsimsellikten arındırılmış tarım fiyatlarının bu dönemde arttığı, grup yıllık enflasyonunun, düşük bazın da etkisiyle 7 puan artarak yüzde 11,42 olduğu belirtildi.
Raporda, imalat sanayine girdi oluşturan tarım ürünlerinden buğday fiyatlarının uluslararası gelişmelere paralel olarak yüzde 3,2 oranında yükseldiği, 2011 yılı sonlarından bu yana sürekli yükselen ayçiçeği fiyatlarının ise bu dönemde düşüş kaydettiği, canlı hayvan fiyatlarındaki gerilemenin sürdüğü, süt fiyatlarındaki benzer eğilimin temmuz ayında yerini artışa bıraktığı kaydedildi.
Rapora göre, temmuz ayında uluslararası emtia fiyatlarında gözlenen artışa karşın, döviz kuru gelişmeleri ve son dönemde özellikle uluslararası metal fiyatlarında süregelen gerilemenin birikimli etkisiyle imalat sanayi fiyatları geneline yansıyan azalış eğilimi korundu.
Enflasyonun grup genelindeki düşüşüne en çok katkı sunan ana metal fiyatları yıllık enflasyonu yüzde -4,76'ya geriledi. Petrol ve ana metal hariç imalat sanayi yıllık enflasyonu da 1,08 puan azalarak yüzde 5,39 oldu. Petrol hariç imalat sanayi fiyatlarında yılın ilk yedi ayındaki birikimli artış ise yüzde 0,28 ile sınırlı kaldı.
Ana Sanayi Grupları (MIGS) sınıflamasına göre incelendiğinde, imalat sanayi fiyatlarındaki gerilemenin ara malları kanalıyla etkili olmayı sürdürdüğü gözlenen raporda şu ifadelere yer verildi:
''Ara malları yıllık enflasyonu özellikle ana metal fiyatlarının etkisiyle 1,97 puan azalarak yüzde 1,83 olmuştur. Metal fiyatlarının etkisi sermaye malları fiyatlarına da yansımış; grup fiyatları metal yapı malzemesi ile makine fiyatlarındaki gerilemenin etkisiyle azalmıştır.
Dayanıklı tüketim malları imalatı fiyatlarındaki düşüşlerin genele yansıdığı gözlenirken, dayanıksız tüketim malları fiyatları et ve et ürünleri imalatından kaynaklanan bir artış sergilemiştir.
Üretici fiyatlarının temmuz ayında gerilemesinde imalat sanayi fiyatlarında süregelen düşüşler etkili olurken, imalat sanayi üretici fiyat gelişmeleri, tüketici fiyatları üzerindeki maliyet yönlü olumlu görünümün sürdüğüne işaret etmektedir.''
