Türkiye'nin en büyük 500 şirketinin belirlendiği "Fourtune 500 Türkiye" 2012 listesinde Tüpraş, 47 milyar 100 milyon TL net satış geliriyle ilk sırada yer aldı. Tüpraş'ı, 20.2 milyar TL net satış geliriyle OMV Petrol Ofisi ikinci, 17.1 milyar TL net satış geliriyle Türkiye Elektrik Dağıtım üçüncü sırada izledi. Fortune 500 şirketlerinin net karı yüzde 26.5 artarak 31 milyar 532 milyon TL'ye yükseldi. Esasfaaliyet karı gerilerken, net kar artışında faizlerin düşmesi ile gerileyen finansman giderleri ve faaliyet dışı gelirler etkili oldu. Listede, 1 milyar TL'nin üzerinde satış gelirine sahip şirket sayısı 2012 yılında artış gösterdi. Buna göre, 1 milyar TL'nin üzerinde satış gelirine sahip şirket sayısı 107'den 111'e yükseldi. Zarar açıklayan şirket sayısı 106'dan 63'e geriledi. Fortune 500 Türkiye'nin istihdamı ise geçen yıl yaklaşık 56 bin kişi arttı.
NET SATIŞLARIN 479.9 MİLYAR TL'Sİ İÇ SATIŞLARDAN GELDİ
Fortune 500 Türkiye 2012'listesinin sonuçları, Fortune Türkiye Genel Yayın Yönetmeni Ali Ağaoğlu, Fortune Finans Editörü Kenan Şanlı ve Finar Yönetim Kurulu Üyesi Selim Seval'in katılımıyla düzenlenen basın toplantısında açıklandı. Açıklanan sonuçlara göre, Fortune 500 şirketlerinin 2012 yılında net satışlarının 479 milyar 924 milyon TL'si iç, 135 milyar 52 milyon TL'si dış satışlardan elde edildi. Fortune 500 şirketlerinin iç satışlarının yüzde 14.3 arttığı 2012 yılında, ihracatın ise yüzde 1.2 ile sınırlı arttığı, net satışların artışında önceki yılın aksine iç satışların etkili olduğu görüldü.
İHRACAT YERİNDE SAYDI
Fortune 500 şirketlerinin toplam ihracatı geçen yıl, bir önceki yıla kıyasla yüzde 1.2 artarak 135 milyar 52 milyon TL'ye çıktı. 2011 yılında Fortune 500 şirketlerinin ihracatı, bir önceki yıla göre yüzde 39.4 artmıştı. Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) verilerine göre, 2012 yılında Türkiye'nin toplam ihracatı yüzde 13.2 artarak 152.5 milyar dolara çıkarken, ilk binde yer alan şirketlerin ihracatı yüzde 1 arttı. TİM Başkanı Mehmet Büyükekşi, "İlk bin ihracatçı firma araştırması" sonuçlarını açıkladığı basın toplantısında, "Bu artış oranı ihracattaki genel artış oranı ile kıyaslandığında ağırlıklı olarak ilk bin harici firmaların ihracatında gelişim olduğu gözlemlenmektedir. Bu da ihracatın tabana yayıldığını gösteriyor" ifadelerini kullanmıştı. Benzer bir durum Fortune 500 şirketlerini kendi içerisinde sınıfladığımızda da ortaya çıktığı gözlendi. Fortune 500 içerisinde yer alan ilk 100 şirketin 2011 yılında yüzde 70 olan toplam satışlardan aldığı pay, 2012 yılında yüzde 71.3'e çıkarken, ihracattan aldığı pay yüzde 67.4'ten yüzde 65.2'ye geriledi. Toplam ihracat, yüzde 1.2 artarken, ilk 100 şirketin ihracatı yüzde 2 düşerek 88 milyar 69 milyon TL'ye geriledi.
NET KAR YÜZDE 26.5 ARTTI, ZARAR AÇIKLAYANLAR 63'E GERİLEDİ
İhracat artışının hız kesmesine rağmen, 2012 yılında Fortune 500 şirketlerinin net karında ciddi bir sıçrama yaşanması dikkat çekti. 2011 yılında 24 milyar 932 milyon TL olan Fortune 500 şirketlerinin net karı, 2012 yılında yüzde 26.5 artarak 31 milyar 532 milyon TL'ye yükseldi. 437 şirketin kar açıkladığı 2012 yılında, zarar açıklayan şirket sayısı ise 63'e geriledi. 2011 yılında ise 106 şirket zarar açıklamıştı.
Kardaki sıçramanın nereden geldiğine bakıldığında, esas faaliyetlerden sağlanmadığı gözlendi. 2011 yılında 40.6 milyar TL olan Fortune 500 şirketlerinin esas faaliyet karı, 2012 yılında yüzde 12.6 gerileyerek 35.4 milyar TL'ye düştü. Net satışlarını artırmada önemli bir başarı yakalayan Fortune 500 şirketleri, maliyetlerdeki artış sonucunda esas faaliyet karlarında düşüş izlenirken, şirketlerin bir anlamda kar marjlarından önemli oranda feragat ederek net satış gelirlerini artırabildiklerine dikkat çekildi.
FAİZLERİN CİDDİ GERİLEMESİ, ESAS FAALİYET DIŞI GELİR GİDER DENGESİNİ İYİLEŞTİRDİ
Esas faaliyet karındaki düşüşe rağmen, faizlerin ciddi şekilde gerilemesi ve dövizdeki istikrarın etkisiyle Fortune 500 şirketlerinin esas faaliyet dışı gelir gider dengesinin iyileştiği görüldü. TL'nin değer kaybetmesi nedeniyle 2011 yılında yüksek faaliyet dışı zarar yazan Fortune 500 şirketleri, geçen yıl ise bunun aksine artan esas faaliyet dışı gelir gider dengesi sağlamış oldular. Faizlerin gerilediği 2012 yılında Fortune 500 şirketlerinin finansman giderleri yüzde 34.4 düştü. 2012 yılında şirketlerin faaliyet dışı giderlerinin yüzde 40.6, faaliyet dışı gelirlerinin ise yüzde 18.9 azaldığı görüldü. Böylece 2012 yılında finansman giderlerinin azalması ve esas faaliyet dışı gelir gider dengesinin iyileşmesi, Fortune 500 şirketlerinin net karının yüzde 26.5 artmasını sağladı. Esas faaliyet dışı giderlerdeki azalışın, diğer gelirlerdeki azalıştan daha yüksek oranda gerçekleşmesi ve finansman giderlerinin yüksek oranlı azalmasına bağlı olarak Fortune 500 şirketlerinin net karını ciddi ölçüde artırdığı belirtiliyor.
İHRACAT ŞAMPİYONU THY
Fortune 500'e göre, küresel kriz sürecinde dünyada birçok havayolu şirketi krize girmesine rağman, Türk Hava Yolları, yükselişini sürdürüyor. Geçen yıl net satışlarını yüzde 26.2 artırarak 14 milyar 909 milyon TL'ye çıkartan Fortune 500 listesine bir sıra yükselerek beşinci sırada girdi. THY'nin asıl başarısı ise yurtdışı satışlarından geldi. 2008 yılında çıktığı ihracat şampiyonluğu tahtını, dördüncü yılında da kimseye bırakmadı. 2012 yılında ihracat gelirlerini yüzde 11.8 artırarak 12 milyar 644 milyon TL'ye çıkaran Türk Hava Yolları, böylece Fortune 500 şirketlerinin en çok ihracat yapan şirketi unvanını korudu. Her yıl olduğu gibi bu yıl da dışarıya hizmet satışı yapan THY'nin bu satıştan elde ettiği döviz geliri, bir mal ihracı olmamasıyla ihracat kapsamında değerlendirilmiyor ve bu nedenle Türkiye İhracatçı Meclisi verilerine yansımıyor.
TÜPRAŞ İLK SIRADA
Fortune 500 Türkiye listesinde Tüpraş, 2012 yılında net satış gelirlerini yüzde 15.4 artırarak 47 milyar 100 milyon TL'ye çıkartarak ilk sırada yer aldı. İhracatını geçen yıl yüzde 23.8 artırarak 10 milyar 87 milyon TL'ye çıkartan Tüpraş, böylece ihracatta 10 milyar TL sınırını aşan ikinci Türk şirketi olmayı başardı. Tüpraş Genel Müdürü Yavuz Erkut, 2012 faaliyet raporunda yaptığı değerlendirmede şu değerlendirmelerde bulunuyor: "2012 yılı, küresel ekonomide yavaş büyümeye rağmen, rafinajda geçici üretim kayıplarıyla petrol ürünleri arz/talep dengesinin korunduğu ve rafinaj marjlarının yükseldiği bir yıl olmuştur."
PETROL, ENERJİ ŞİRKETLERİ ÖNE ÇIKIYOR
Önceki yıllarda olduğu gibi 2012 yılında da Fortune 500 listesinde ilk 10'a petrol ve enerji şirketleri damgasını vurdu. 179.7 milyar TL net satış geliri ile Fortune 500, net satışlarından yüzde 29.2 pay alan ilk 10 şirketin yedisi petrol ve enerji sektöründe faaliyet gösterdiği görüldü. Tüpraş'ın zirveyi kimseye bırakmadığı Fortune 500 listesinde 20.2 milyar TL net satış geliriyle OMV Petrol Ofisi ikinciliğe yerleşti. Geçen yıl net satış gelirini yüzde 20.4 artıran Türkiye Elektrik Dağıtım ise 17. 1 milyar TL net satış geliriyle bir sıra yükselerek 2012 listesine üçüncü sıradan girdi. 2011 listesinde yer almayan Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt ise 15 milyar 455 milyon TL net satış geliri ile 2012 listesine dördüncü sırada girdi.
THY, LİSTEDE BEŞİNCİ SIRADA
Türk Hava Yolları'nın beşinci sırada yer aldığı listede, net satış gelirini yüzde 10 artırarak 14.7 milyar TL'ye çıkarmasına rağmen Opet üç sıra gerileyerek 2012 yıl listesine altıncı sırada girebildi. Türkiye Elektrik İletim'in 14.7 milyar TL net satış geliriyle yedinci sırada yer aldığı 2012 listesinde, 12.7 milyar TL net satış gelirine sahip olan Türk Telekom üç sıra gerileyerek sekizinci sıraya düştü. Shell &Turcas Petrol 12.2 milyar satış geliri ile listede dokuzuncu sırada yer alırken, geçen yıl satış gelirini yüzde 25 artıran Arçelik, 10.5 milyar TL net satış geliri ile 2012 Fortune 500 listesine 10'uncu sıradan girmeyi başardı.
Sektörler bazda bakıldığında, Fortune 500 net satış gelirlerinden en yüksek payı yüzde 17.4 ile petrol ve türevleri üretim ve dağıtım sektörü aldı. Bu sektörden 17 şirket listeye girdi. 2011 yılına göre geçen yıl Fortune 500 net satışlarından aldığı payı dört puan artırarak yüzde 13'e çıkaran enerji sektörü, listede en yüksek paya sahip olan ikinci sektör olurken, onu yüzde 5.7 ile metal döküm, yüzde 5'le perakende ticaret mağazaları izledi.
-MİLYARLIK ŞİRKETLERİN SAYISI 111'E ÇIKTI-
Fortune 500 Türkiye listesinde 1 milyar TL'nin üzerinde satış gelirine sahip şirket sayısı 2012 yılında arttı. 2011 yılında 1 milyar TL'nin üzerinde satış gelirine sahip şirket sayısı 107 olurken, 2012 yılı listesinde 111'e yükseldi. Fortune 500 Türkiye listesinin ilk yayımlandığı yıl olan 2007'de 1 milyar TL'nin üzerinde satış gelirine sahip şirket sayısının 53 olduğu göz önüne alındığında,Türkiye'de 1 milyar TL'nin üzerinde satış gelirine sahip şirket sayısı önemli ölçüde artış gösterdi.
FORTUNE 500 TÜRKİYE'NİN TAMAMI, WAL MART'I ANCAK YAKALIYOR
Listede, 10 milyar TL'nin üzerinde satış gelirine sahip şirket sayısında da artış yaşandı. 2010 listesinde yedi şirket 10 milyar TL'nin üzerinde satış gelirine sahip olurken, 2011 yılında bu sayı dokuza, 2012 yılında ise 13'e çıktı. Bu anlamda Türk şirketlerinin önemli bir büyüme sürecinde olduğunun söylenebileceği, ancak küresel ölçekte bakıldığında durum o kadar da parlak olmadığı belirtildi. Buna gre Fortune 500 ABD listesinin zirvesinde yer alan Wal-Mart Stores 469 milyar 162 milyon dolar, ikinci sıradaki Exxon Mobil 449 milyar 886 milyon dolar, üçüncü saradaki Chevron ise 233 milyar 899 milyon dolar net satış gelirine sahip. Merkez Bankası 2012 ortalama dolar kurunu (1,7924 TL) baz alarak yapılan hesaplamaya göre, Fortune 500 Türkiye'nin toplam satışları 343 milyar 102 milyon dolar. Bu tabloya göre Türkiye'nin en büyük 500 şirketinin net satışlarının toplamı Wal-Mart Stores'un yüzde 73'ünü ancak yakalayabiliyor. Bu tabloda Fortune 500 Türkiye şirketlerinin tamamı Fortune 500 ABD listesine ancak üçüncü sırada girebiliyor.
ÇALIŞAN SAYISI ARTTI
Fortune 500 şirketleri, 2012 yılında çalışan sayısını artırdı. 2011 yılında 918 bin 720 olan Fortune 500 şirketlerinde çalışan sayısı, geçen yıl 55 bin 934 artarak 974 bin 654'e çıktı. Küresel krizin en sert yaşandığı ve faturanın çalışanlara çıkarıldığı 2009 yılı baz alınarak bakıldığında ise çalışan sayısının 212 bin 63 arttığı görüldü.
EKONOMİDE YÜZDE 2.2 DÜŞÜK BÜYÜME ŞİRKETLERİN BİLANÇOLARINA YANSIDI
Fortune Finans Editörü Kenan Şanlı'nın analizine göre, Türkiye ekonomisi geçen yıl yumuşak inişi başaramadı ve aksine sert fren yapılan 2012'de, Türkiye'nin GSYH büyümesi yüzde 2.2'de kaldı. Böylelikle geçen yıl elde edilen bu sonuçların, şirketlerin bilançolarına da olumsuz yansıdığı, ancak olumsuzluğun aynı sertlikte olmadığı araştırmada ortaya çıktı. Türkiye ekonomisinde GSYH büyümesindeki sert frene rağmen Fortune 500 şirketlerinin net satışları, 2012 yılında yüzde 11.2 artarak 614 milyar 977 milyon TL'ye yükseldi. Ekonomide GSYH büyümesinin yüzde 8.8 olduğu 2011 yılında, Fortune 500 şirketlerinin net satışlarındaki büyümenin yüzde 22.2 olduğu göz önüne alındığında, 2012 yılında Fortune 500 şirketlerinin büyümesinin, Türkiye ekonomisinde ortaya çıkan oranda hız kesmediği daha net olarak ortaya çıktı. Başka bir ifadeyle, 2011 yılında Fortune 500 Türkiye şirketleri, Türkiye'nin GSYH büyümesinin 2.5 katı, geçen yıl ise 5 katı bir büyüme yakaladı.
