Tersaneler ve Kıyı Yapıları Genel Müdürü Yaşar Duran Aytaş, 1990'lı yılların sonuna kadar gemi motoru yapılan Türkiye'de tersanelerin, Yalova depreminden sonra başka kurumlara devredilmesiyle motor fabrikalarının işlevinin sona erdiğini belirterek, “Tersaneler ve Kıyı Yapıları Genel Müdürlüğünün teknik desteğiyle Van Gölü için yaptırılacak 2 feribotun motoru, Türkiye Lokomotif ve Motor Sanayi AŞ (TÜLOMSAŞ) tarafından üretilecek. Böylece motor üretimi Türkiye'de yeniden başlamış olacak” dedi.
Aytaş, yaptığı açıklamada, Türkiye'de 1999 yılı sonuna kadar Pendik tersanesinde bulunan Motor Fabrikası Müdürlüğünde gemi motoru üretildiğini, Pendik Tersanesi'nde son olarak 75 milyon DWT tonluk gemilere ait dizel motorlarının Polonya Sulzer lisansıyla üretildiğini anlattı.
Yalova depreminin ardından Pendik Tersanesi'nin Deniz Kuvvetleri Komutanlığına devredilmesiyle motor fabrikasının işlevinin sona erdiğini ifade eden Aytaş, “Çünkü gemi sanayi özelleştirilmeyle tersanecilikten vazgeçme noktasına geldi. İzmir'deki Alaybey Tersanesi de Deniz Kuvvetleri Komutanlığına devrildi, Camialtı ve Haliç tersaneleri de Türkiye Denizcilik İşletmeleri ile birleştirildi. Bu kararla Pendik Sulzerin Türkiye temsilcisi olan Gemi Sanayi AŞ Genel Müdürlüğü ve diğer adıyla Deniz İşletmeleri, motor yapımıyla ilgili kısımdan vazgeçti” diye konuştu.
Son birkaç yılda bazı ülkelerden gelen yetkililerin, Türkiye'de motor fabrikasında üretimin yeniden başlaması için yaptıkları çalışmaların sonuç vermediğini anlatan Aytaş, bunun üzerine Van Gölü için yaptırılacak 2 adet feribotta kullanılmak üzere TÜLOMSAŞ tarafından imal edilecek 1500 devir 2 bin 400 beygir gücündeki marine dizel motora Tersaneler ve Kıyı Yapıları Genel Müdürlüğü olarak teknik destek verdiklerini söyledi.
Böylece Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryollarına ait tren lokomotifini taşıyan gemilere ait dizel jeneratör üretimiyle ilgili çalışmaların başladığını ifade eden Aytaş, “Marin tipi denilen, denize uygulanan ana makinelerin dizel motorlarının tren ferisine uygulandığı, ancak bunun tekrar deniz tipine dönüşmesi mümkün olduğu düşünülerek çalışma başlatıldı. Çalışmanın ana unsuru, Türk Loydu'ndan tip onay sertifikası alınmasıydı. Burada 1800 beygir, 1500 devir ve 2 bin 400 beygir olmak üzere iki tip gemi dizel motorunun tip onay sertifikası alımı için başvuru yapıldı ve yaklaşık 1,5 yıl sonunda sertifika alındı” diye konuştu.
Onay alınmasının ardından müşteri ve imalatçının bir araya getirilerek anlaşma imzalandığını belirten Aytaş, “Modernleştirilmiş dizel motor üretimi için anlaşıldı. İlk parti yani ilk geminin 4 adet dizel jeneratörü Haziran ayında teslim edilecek. İkinci parti ise yıl sonunda ya da 2013 Ocak ayında teslim edilmiş olacak. Burada motorun elektrik üretecek olan kısmı (alternatör) ithal ediliyor. İthalinden sonra bu alternatör ve dizel motorun montajı yapılacak ve tümüne birden klas sertifikasyon işlemi uygulanacak” dedi.
“Türkiye'de üretilen gemi motorunun yüzde 85'i yerli”
Dünyanın hiçbir yerinde yüzde 100 yerli motor üretimi olmadığını anlatan Aytaş, “Biz, Belçika'nın ABC marka dizel makinesinin dahi krank şaftının Japonya'dan ham olarak gelip, Almanya'da işlenip Belçika'da montajının yapıldığını biliyoruz. Bu böyle bir süreç” dedi.
Aytaş, 1990'lı yıllarda Türkiye'de üretilen motorların yerlilik oranı yüzde 60-65 civarındayken bugün bu oranın yüzde 85'e çıktığını ifade etti. Motorun bir kısım ana unsurlarının yurt dışından geldiğini belirten Aytaş, burada önemli olanın yedek malzemenin ucuz, bol ve kolay ulaşılabilmesi olduğunu vurguladı.
TÜLOMSAŞ'ın motor konusunda bakım tecrübesine sahip olduğunu ve yetişmiş elemanı bulunduğunu anlatan Aytaş, “Türkiye'nin her yerinde bu makinelerin yedeği kolayca bulunabilir” dedi.
