Yenilenebilir enerji rönesansından söz edildiği bir dönemde, bu branşta faaliyet gösteren şirketler iflas ediyor. Öncelikle ucuz Çin mallarının rekabet baskısı Avrupa ve Amerikan şirketlerine soğuk terler döktürüyor.
Frank Asbeck Solarworld adlı Alman fotovoltaik holdinginin yönetim kurulu başkanı Frank Asbeck, ‘Bir şirketin fırtınalı havada da yönetilip yönetilemeyeceği bu yıl belli olacak. Sakin havada herkes yelken basar’ diyor. Bu sözler, yıllardır üzerinde güneşin batmadığı bu sanayi branşının ne kadar zor durumda olduğunu göstermeye yeter.
İlkbaharda herkes, enerji politikasındaki sert dönüşten güneş enerjisi branşının kârlı çıkacağını söylüyordu. Ancak büyük paralar kazanmayı uman bir çok şirket kendini batmama mücadelesinin içinde buldu. Bunun nedeni ise güneş panellerini çok ucuza satabilen Çin şirketlerinin yoğun rekabet baskısı. ABD’de birçok şirket iflas etti. Almanya’da da Q-Cells, Conergy ve Solon gibi fotovoltaik branşının dev isimleri köşeye sıkışmaya başladı.
Kriz Solarwold’u da vurdu. Amerikan piyasasında uğranılan kayıplar yüzünden bu Alman şirketi de yılın üçüncü çeyreğinde zarara girdi. Güneş modülü fiyatları yıl başından bu yana üçte bir oranında düştü. Alman güneş teknolojisi branşı sözcüsü Carsten Körnig son aylardaki ucuzluğun bu boyutlara varabileceğini tahmin etmediklerini söylüyor.
Çinli üretici oldukça rahat. Devlet teşvikleri sayesinde ucuz kredi bulmakta zorlanmıyor. Şirketlerin milyarlarca euroluk kredi limiti Avrupalı rakiplerine parmak ısırtıyor. Asbeck, Çin şirketlerinin bu avantajı arsızca kullandıklarını ve ürünlerini maliyetin altındaki fiyattan pazarlayarak rakiplerini piyasadan kovduklarını, belirtiyor. Solarworld'un patronuna göre, Çin şirketleri rakiplerini dize getirdikten sonra fiyatlarla istedikleri gibi oynayabilecek.
Solarworld şirketi, ticari dürüstlüğe aykırı davranıldığı gerekçesiyle ABD'de bir girişim başlattı. Batılı şirketler Çin malı güneş panellerinin ucuza satılmasını önlemek amacıyla cezai gümrük vergilerinin arttırılmasını istiyor. Bu yolla Çin'in piyasayı istila etmesinin önlenmesine çalışılıyor. Amerikan Enerji Bakanlığı'nın verilerine göre Çin şirketleri son altı yılda piyasa payını yüzde 6'dan yüzde 54'e çıkardı. Dünyanın en büyük on solar enerji şirketinden beşi Çin sermayesiyle çalışıyor.
Fiyat baskısı ABD'de daha da fazla. İflaslar birbirini izliyor. Stirling Energy, Evergreen Solar ve Spectrawatt gibi şirketler piyasadan silindi. Solyndra adlı şirket ise, Beyaz Saray'a kadar uzanan bir skandala kurban gitti. Amerikan yönetimi, hızla büyüyen Solyndra'nın 535 milyon dolarlık kredi kefaletini üstlenmiş ve Başkan Barack Obama çiçeği burnundaki şirketin Kaliforniya'daki gösterişli üretim tesislerini ziyaret etmişti. Aradan bir yıl geçmeden Solyndra iflas etti, bin 100 kişi işsiz kaldı. Şirketin, daha Obama'nın ziyaretinden önce iflas etmek üzere olduğuna dair iddialar Washington'u karıştırdı.
Güneş enerjisi branşının tek problem kaynağı Uzakdoğu rekabeti değil. Arz aşırı boyutlara varırken, güneş panellerine olan talep geriliyor. Yılın ikinci yarısında rüzgârın değişeceği umutları suya düştü. Küresel panel piyasasındaki büyüme oranı devede kulak kalırken, fiyatların düşmesi bile Almanya'daki panel satışlarının azalmasını önlemeye yetmedi. Euro bölgesindeki borç krizi yatırımcıyı ürkütüyor. Büyük güneş enerjisi projeleri için finansman kaynağı bulmak zorlaşıyor. Solar enerji branşını güneşli günlerin beklediği söylenemez.
