İran-ABD deniz savaşı kaçınılmaz mı?
İran ile ABD arasından yükselme eğiliminde olan gerilimin akıllara getirdiği sorulardan biri, iki ülkenin 1988'de yaşanana benzer bir şekilde deniz üzerinde çatışıp çatışmayacağı.
Orta doğu hakkında uzmanlaşmış Washington Enstitüsü'nden Simon Henderson, böyle bir durumda İran'ın donanmasını limanlarda tutmayı tercih edeceğini söylüyor.
Henderson "gemilerin limanlarda güvenli olup olmayacağı ise başka bir tartışma konusu" diye ekliyor.
"Uzmanlar, gerilimin artmasına ve demeçlerin sertleşmesine rağmen İran'ın Hürmüz Boğazı'nı kapayacağı ihtimalini güçlü bulmuyor."
Denizcilik Analizleri Merkezi'nden İran uzmanı Michael Connell, 1980lerden bu yana değişen iki ana unsura işaret ediyor:
"İran'ın bu döneme göre deniz savaşı kapasitesi bir hayli artmış durumda ve iki ülke arasında bugün yaşanacak bir çatışma 1980lerdeki gibi sınırlı kalmayacaktır."
İran'ın asimetrik gücü
Connell, İran'ın özellikle "asimetrik savaş" kabiliyetinin artmış olduğuna dikkat çekiyor.
Bu terim, nispeten güçsüz bir tarafın karşısındaki daha kuvvetli rakibe karşı başa baş bir mücadele yürütebildiği durumları ifade etmek için kullanılıyor. Bu bağlamda, farklı taktikler ve savunma sistemleri sayesinde doğrudan çatışma yaşanmamış oluyor.
İran'ın özellikle Devrim Muhafızları'nın denetiminde olan “yeni donanma”, küçük ve büyük boyutlardaki devriye botlarından ve deniz mayını döşeme amacıyla geliştirilmiş gemilerden oluşuyor.
Bunlara ilaveten, kıyılara yerleştirilmiş gemileri hedef alan füze ve roket sistemleri mevcut.
İran donanması ne kadar güçlü?
Acaba, İran'ın bu asimetrik gücü ne kadar büyük bir tehdit oluşturuyor?
Michael Connell, bu soruya cevap vermenin bir hayli güç olduğunu çünkü bu sistemlerin denenmediğini söylüyor. Ancak, İran'ın gerekli olan, doğru sistemlere sahip olduğunu ve düzenli olarak tatbikatlar yaptığını ekliyor.
"Özetle, İran'ın sahip olduğu deniz gücünü tümüyle göz ardı edemeyiz" diyor.
İran'ın gerekli olması durumunda, deniz güvenlik sistemlerinin tümünü ardı ardına kullanacağını ve Amerikan kuvvetlerinin bunlarla dar bir alan içinde baş etmesi gerekeceğini belirtiyor.
Connell, deniz mayınlarının temizlenmesinin uzun zaman alacağını ve hasara sebep olabileceğini söylüyor.
Doğrudan yaşanacak bir çatışmada Amerika ve müttefiklerinin zafer kazanacağını ancak bunun bir hayli zaman alacağını bu arada petrol fiyatlarının zirve yapacağını ekliyor.
"İran'ın deniz gücü abartılıyor"
Simon Henderson ise İran'ın donanması hakkında daha fazla şüpheye sahip.
Söz konusu sistemlerin "abartılmış olduğunu" ve ABD'nin İran'a karşı yapılacak hamle konusunda yıllardır hazırlanmakta olduğunu söylüyor.
Henderson ayrıca yaşanabilecek çatışmanın uzayacağı görüşünde de değil.
"Eğer çatışma yaşanırsa Amerika tüm gücüyle saldıracaktır" diyor.
"İran Hürmüz Boğazı'nı kapatmaz"
Özetle görüştüğüm uzmanların çoğu, gerilimin artmasına ve demeçlerin sertleşmesine rağmen İran'ın Hürmüz Boğazı'nı kapayacağı ihtimalini güçlü bulmuyor.
Michael Connell "bu ekonomik bir intihar olacaktır" diyor. "Ağız dalaşının artması daha büyük bir olasılık" diye ekliyor.
Yine de, iki tarafın demeçlerinin gittikçe sertleşmesi, deniz çatışması tehlikesini canlı tutuyor.