Mavi Akım'da ihale kördüğüm
Rus doğalgaz şirketi Gazprom, Mavi Akım kontratında 6 milyar metreküplük bölümünün özel şirketlere devrine izin vermedi. Gerekçe olarak şu argüman öne sürüldü.
Rus doğalgaz şirketi Gazprom, Mavi Akım kontratında 6 milyar metreküplük bölümünün özel şirketlere devrine izin vermedi. Gerekçe olarak da Mavi Akım'ın hükümetler arası bir anlaşma olmasını gösterdi.
Sektör kaynaklarına göre, 'hayır' cevabı BOTAŞ'ın 7 Eylül'e kadar müracaatları alacağı devir ihalesini de geçersiz kıldı. Uzmanlar, devir işlemlerinin Turusgaz üzerinden devam ettirilmesi halinde Moskova engeli ile karşılaşılmayacağı görüşünde.
Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ'nin (BOTAŞ), Mavi Akım doğalgaz kontratında 6 milyar metreküplük bölümü özel şirketlere devir girişimine Rusya'dan ret cevabı geldi.
BOTAŞ çevrelerinden edinilen bilgiye göre Gazprom, Türkiye'ye gönderdiği yazıda 'Mavi Akım Anlaşması, 15 Aralık 1997 tarihli hükümetler arası anlaşmaya istinaden imzalanmıştır.
Bu açıdan devri mümkün değildir' bilgisine yer verdi. Gazprom, kontrat devir almak isteyen özel şirketlere de aynı olumsuz cevabı veriyor.
Bu cevapla BOTAŞ'ın duyuru yaptığı Mavi Akım kontrat devri de zora girdi. Çünkü kontrat devir alacak şirketlerin öncelikle satıcı ülkeden uygunluk belgesi alması gerekiyor.
BOTAŞ, Gazprom Export LLC ile Aralık 1997'de yaptığı Mavi Akım Doğalgaz Alım Satım Anlaşması'nın 6 milyar metreküplük bölümünü özel sektöre devir için ihale duyurusu yapmıştı.
Yıllık 250 milyon metreküplük 24 lot halinde yapılan ihale duyurusu için özel şirketler 7 Eylül'e kadar başvuru yapabilecek. BOTAŞ, ihaleye katılacak şirketlere, satıcı şirketten sözleşme devri hususunda Seller's Consent Protocol'u (SCP) satıcıya onaylatmak suretiyle 'ön onay temin' şartı koymuştu.
Gazprom'un Mavi Akım kontratını özel şirketlere devir izni vermemesi, doğalgaz sektörünü hareketlendirdi. Gazprom'un kararını değerlendiren sektör kaynakları, 'hayır' cevabının BOTAŞ'ın ihalesini de geçersiz kıldığı görüşünde. Aynı kaynaklar şu bilgiyi verdi:
"Satıcı şirket Gazprom Export'un devre sıcak bakmaması ihaleye katılacak şirketlerin satıcı ülkeden ön onay alma şartını imkânsız hale getirdi. Bundan sonra şirketler teklif verse bile zarfları açılamayacak." Aynı kaynaklara göre Gazprom, özel şirketlerle ihtilafa düşmek yerine muhatap olarak kamu kurumu olan BOTAŞ'la çalışmaya devam etmek için böyle bir karar verdi.
Çünkü ekonomik kriz çıkması ya da satışların düşmesi gibi gelişmelerde özel şirketlerin Gazprom'un kapısını çaldığı biliniyor. BOTAŞ ise fiyat formülü doğrultusunda çalışıyor.
TURUSGAZ'DA DEVİR KOLAY
Gazprom'un Mavi Akım kontrat devrine izin vermemesi, sektörde farklı yorumlara neden oldu. Sektör kaynaklarına göre daha önce 4 özel şirkete devredilen Batı Hattı Kontratı (4 milyar metreküp) ile Mavi Akım Kontratı farklılıklar arz ediyor.
Mavi Akım Gaz Alım Satım Anlaşması'ndan önce iki ülke, hükümetler arası anlaşmaya imza attı (Karadeniz 16 bcm için). Anlaşmada 'Botaş gaz alacak, Gazexport satacak' ibaresi yer aldı.
Batı Hattı'ndaki ikinci 8 milyar metreküp (bcm) anlaşmadan önce hükümetler arası anlaşma yoktu. Bu yüzden 4 milyar metreküp özel şirketlere rahat devredildi.
Çünkü o anlaşmanın alıcısı önce Gama Gazprom olan özel şirketti. Bu gaz Rusya Federasyonu tarafından Gama Gazprom'a yani özel şirkete tahsis edilmişti.
BOTAŞ'ın da ortak olması ile söz konusu şirket Turusgaz adını almıştı. Turusgaz örneğinden hareket eden uzmanlar, BOTAŞ'ın Mavi Akım yerine bu anlaşmanın kalan 4 milyar metreküplük miktarı için ihaleye çıkması halinde devir krizi yaşanmayacağının altını çiziyor.
Rusya ile Aralık 1997'de yapılan Mavi Akım (Karadeniz) Doğalgaz Alım Anlaşması, yıllık 16 milyar metreküp gaz alımını öngörüyor. BOTAŞ, süresi 1 Ocak 2026'da bitecek anlaşmanın yıllık 6 milyar metreküplük bölümünü devretmeyi hedefliyor.
Devrin gerçekleşmesi halinde kamu şirketi, 15 yıllık sürede bugünkü fiyatlarla yaklaşık 40 milyar dolarlık bir yükten kurtulmuş olacak. Ancak Gazprom'un olumsuz cevabı ile şimdilik bu beklentinin gerçekleşmesine ihtimal verilmiyor.
Şirket ilk kontrat devrini, Rusya'nın Batı Hattı Kontratı'ndan gelen 4 milyar metreküplük bölümünü Enerco Enerji, ShellGaz, Avrasya ve Bosphorusgaz'a yapmıştı.
Doğalgaz Piyasası Kanunu'na göre BOTAŞ'ın, 2009 sonuna kadar pazar payı yüzde 20'ye düşecek şekilde elindeki kontratları özel şirketlere devretmesi gerekiyor. BOTAŞ, pazarın yüzde 85'ini elinde tutuyor.
