Libya’da geçen yıl yaşanan çatışmalar nedeniyle Avrupa’ya kaçmaya çalışan 63 Afrikalı mülteciyi, yardım çağrılarını görmezden gelerek ölüme terk eden Avrupalı sahil güvenlik ve NATO yetkililerine yargı yolu gözüktü. Olay hakkında dokuz ay önce başlattıkları soruşturmayı tamamlayan Avrupa Konseyi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, 15 gün boyunca Akdeniz’de sürüklenen teknedekilerin kurtarılabilecekken ölüme terk edildikleri sonucuna vardı. Soruşturma raporunun yazarlarından parlamenter Tineke Strik, “Sorumlular Avrupa İnsan Hakları mahkemesinde yargılanabilir. Daha birçok yasal seçeneğimiz var” dedi.
Söz verip dönmediler
Raporda ‘Avrupa için kara bir gün’ olarak adlandırılan olayda 50 erkek, 20 kadın ve iki bebeğin bulunduğu tekne Libya’dan ayrıldıktan iki gün sonra sürüklenmeye başlamış, kaptan İtalyan sahil güvenliğine ulaşmayı başarmıştı. Yetkililer ise alarm seviyesine geçildiğini belirterek tüm ilgililerin haberdar edildiği güvencesi vermişti. Kısa süre sonra bir askeri helikopter, yolculara iple su ve bisküvi bırakarak kurtarma ekipleri gelene kadar dayanmalarını söylese de bir daha gözükmemişti. Son olarak birkaç gün sonra tekne bir NATO savaş gemisine rastlamış ancak görmezden gelinmişlerdi. Tekne Libya’nın Misrata kentine geri sürüklenirken 63 kişi açlık ve susuzluk nedeniyle ölmüştü.
NATO’dan itiraf geldi
Raporda ‘kollektif şekilde insani, kurumsal ve yasal ihlallerin yapıldığı’ belirtiliyor; ‘NATO ve Avrupalı yetkililer temel yükümlülüklerini yerine getirseydi ölümler engellenebilirdi’ deniliyor. Avrupa Konseyi, Brüksel’de yapacağı görüşmeler ile NATO ve bölgedeki ülkelerden olay gününe ait uydu görüntülerini isteyecek. Bu görüntüler davada temel kanıt olarak kullanılacak.
Mültecileri görmezden gelen NATO gemisinin İspanya’nın Mendez Nunez adlı fırkateyni olduğu anlaşılmıştı. Raporda mülteci gemisinin yakınlarında bir de NATO komutasında olmayan bir İtalyan savaş gemisi olduğu belirtiliyor. NATO ve İspanya Savunma Bakanlığı, olay ilk ortaya çıktığında acil yardım çağrılarının kendilerine gelmediğini iddia etmişti. Fakat şimdi İngiliz gazetesi Guardian’a konuşan bir NATO yetkilisi, gemilere çağrının gittiğini ve cevap vermekte başarısız kaldıklarını itiraf etti, mültecileri kurtarmak ‘çantada keklikti’ dedi. Uluslararası denizcilik yasaları, askeri birimler dahil olmak üzere tüm araçların yardım çağrılarına cevap vermelerini zorunlu kılıyor.
