Demiryolu taşımacılığında özel girişimlere kapı açan yasal düzenleme sonrası, yatırımcıların, şartların olgunlaşmasını bekleyeceği belirtiliyor. İlk etapta özel yük taşımacılığının başlayabileceğine dikkat çekilirken, halen yatırıma ihtiyaç duyan demiryollarında özel yolcu taşımacılığı için yaklaşık 5 yıllık bir zamana ihtiyaç duyulacağı tahmin ediliyor.
TBMM Genel Kurulu’nda çarşamba günü kabul edilen “TCDD’nin Serbestleştirilmesi Hakkında Kanun”a göre, demiryollarında serbestleşme sürecinde hızlı tren altyapı yatırımları, hatların çift veya çoklu hat haline getirilmesinin yanı sıra demiryolu altyapısının yenilenmesine ilişkin yatırımlar, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı’nın ödeneğiyle yapılacak. Bununla birlikte “iltisak hattı” hattı diye bilinen ve sanayicilerin kullanabileceği hatların yapımı talep edilirse, hattın gerektirdiği taşınmazlar 49 yıllığına tahsis edilecek. Kamulaştırma bedeliyse, hattı talep edenden alınacak. Özellikle organize sanayi bölgeleri, büyük sanayi kuruluşları, liman ve iskele gibi yük taşınan tüm merkezler, iltisak hatlarıyla bağlanıyor.
49 yıllığına devir
Şirketlerin, demiryolu altyapısı inşa etmek istemeleri halinde ise, yine inşa edecekleri demiryolu altyapısının gerektirdiği taşınmazlar da, 49 yılı aşmamak koşuluyla verilecek. Bu kamulaştırmanın bedelleri de şirketlerden alınacak.
TCDD’nin personeli, araçları ve cihazları 1 yıl içinde TCDD Taşımacılık A.Ş.’ye devredilmiş sayılacak. Personel de şirkete kadro ve pozisyonlarını koruyarak geçecek. Kanunun yürürlüğe girmesinin ardından TCDD’nin finansman açıkları, Hazine tarafından kapatılacak. TCDD’de çalışanlara, emekli olmaları halinde fazladan emekli ikramiyesi ödemesi yapılacak, bu şekilde özelleştirme öncesi personel azaltılması sağlanacak.
Milliyet’in edindiği bilgiye göre, tren hatlarında özel şirketlere ait lokomotifleri görmek için zamana ihtiyaç var. Nedeni de, demiryolları altyapısının halen verimli olmaması.
Zaman ve maliyet baskısı
Mevcut tren hatlarının yaklaşık yüzde 91’i “tek hat” olarak faaliyette. Hatların yüzde 26’sı elektrifikasyona, yüzde 32’si de sinyalizasyona sahip. Özel sektörün demiryoluna ilgi gösterebilmesi için bu altyapıların tamamlanması gerekiyor. Bununla birlikte kapalı durumdaki istasyonların da açılması gerekiyor.
Serbestleşmeyle rekabet ortamının oluşması beklenirken, maliyet baskısı tehlikesinin de doğacağı belirtiliyor. Altyapı kamulaştırmalarının şirketlerden tahsil edilmesinin, özel yük ve yolcu taşımacılığında maliyetleri yükseltmesi bekleniyor. Türkiye’de yılda 500 milyon tonun üzerinde yük taşınırken, bunun yüzde 5’i için demiryolu kullanılıyor. Gelecek 10 yıl demiryollarına 45 milyar lira yatırım yapılması öngörüldüğü belirtilirken, özel şirketlerin sektöre girişinin yük taşımacılığıyla başlayacağı, demiryoluyla özel yolcu taşımacılığına ise 2018’den sonra geçileceği kaydediliyor.
Normal trenlerde hız 160 km/s olacak
Ankara-Eskişehir ve Ankara-Konya yüksek hızlı tren (YHT) hatlarının sinyalizasyonunu yapan Sun Ulaşım şirketinin CEO’su Murat Atik, hızlı trenler dışındaki normal tren hatlarında da hız artırımı için çalışmalar yürütüldüğünü söyledi.
Rutin hat bakımlarında, normal trenlerin azami hızlarının 120 km/s’den 160’a çıkarılmasına çalışıldığını bildiren Atik, “Hatlar bu hızı kaldırır, çalışmalar başarıyla sürüyor” dedi.
TCDD’nin sinyalizasyonda yerlileşme projesi için de harekete geçtiklerini belirten Atik, bunun için bir şirket kurduklarını belirtti. Şirketin, İtalyan Ansaldo STS ile ortak kurulduğunu anlatan Atik, “İmalat burada yapılacak. Yazılım şirketi de burada olacak. Üretimimiz büyük ölçüde yerli olacak ama yüzde 100 yerli olmayacak. Şirketin önümüzdeki yıl faaliyete geçmesi planlanıyor” diye konuştu.
