CHP İstanbul milletvekili Umut Oran, geçtiğimiz haftalarda Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in yanıtlaması istemiyle, THY Yönetim Kurulu Başkanı Hamdi Topçu’yla ilgili bir soru önergesi vermişti. Soru önergesinde Topçu’nun makam şoförüne ödenen fazla mesailerden altın hisse marifetiyle 5 yıldır THY’nin kârsız yönetilmesine kadar pek çok dikkat çeken nokta vardı. Topçu’ya soru önergesindeki iddiaların hepsini sorduk.
THY’nin zarar etmesi konusunda ne diyorsunuz?
- Benim 9 yıldır yönetim kurulu üyeliği, başkan vekilliği ve başkanlık dönemimde THY hiç zarar açıklamadı. Yılın ilk çeyreği durgun sezondur ve o dönem pek çok havayolu şirketi zarar eder. Yıllık bilançolara bakmalı.
Bakalım o zaman.
- 2004 yılında 2 milyar dolara yaklaşan ciro 75 milyon dolar kâr söz konusu. 2008 yılında 4.7 milyar dolar ciro ve 874 milyon dolar kâr var. En son 2011 yılında da 7 milyar dolar ciro ve 11 milyon dolar kâr görünüyor. Aradaki yıllarda da hep kârlıyız. THY çok güçlü ve önemli büyüme gösteren bir şirket.
Savaşta paralar donuyor
2003 yılındaki ABD işgalinin ardından THY’nin Irak’ta kalan parasıyla ilgili iddialara ne diyeceksiniz?
- 90’larda Körfez Savaşı esnasında kalan bir para var ve onu almak için çok uğraştık.
Suriye’de kalan paralar...
- Karşılıklı iki ülke hesapları dondurdu. Bizim 20 milyon dolar paramız kalacakken şimdi 9 milyon dolarımız kaldı orada. Suriye Hava Yolları’nın parası da Türkiye’de dondurulmuş durumda. Bir ülkede özel durumlar yaşanınca böyle şeyler oluyor.
Libya’da da oldu mu?
- Tabii Libya’da da sıkıntı olmuştu, paramız kalmıştı ama daha sonra hepsini aldık. Bosna’da zarar ettik
Bosna Havayolları yatırımında hata yaptığınızı düşünüyor musunuz?
- Biz Bosna Havayolları’nın yüzde 49’unu aldık ve orayı bir üs olarak konumlayacaktık. Fakat oradaki siyasi gelişmeler nedeniyle bu planlarımızı gerçekleştiremedik. Ortaklıktan ayrılma kararı aldık.
Zararınız oldu mu?
- 5 yılda 20 milyon Euro’luk bir zarar söz konusu. Ancak Bu ortaklığa girmemiz nedeniyle gelirimiz de oldu. Yaptığımız ortaklık doğruydu. Yönetim zorlukları yüzünden sonuç alamadık. Ama iyi bir tecrübe kazandık.
Sponsorluklarla parayı çarçur ettiğiniz eleştirileri de var.
- Asla doğru değil. Sponsorluklarımızdan azami faydayı sağladık. Biz aldığımız uçaklar dışında borcu olmayan bir firmayız.
THY yabancı ekiple uçacak
Yabancı kabin ekibi alınması konusu nedir peki?
- THY global bir marka. Uçuş ekibimiz yabancı dil olarak sadece İngilizce biliyor. Japonya, Kore, Çin gibi ülkelere uçuşlarda zaten o dilleri konuşan bir personel koyuyoruz. Bu alımları personel açığından yapmıyoruz ki. Hizmetimize değer katacağı için yapıyoruz. Ukrayna, Rusya, Kazakistan uçuşlarında Rusça bilen personel olsa bu değer katmaz mı? THY’nin yolcularının yüzde 50’den fazlası yabancı. Toplamda yabancı kabin ekibi oranı yüzde 1 bile olmayacak. Şu anda iştiraklerimizle beraber toplam personel sayımız 30 bine yaklaşıyor. THY bir dünya şirketi ve yurtdışındaki ofislerimizde yabancı çalışanlarımız var.
Yılda iki kez bize küfretmelerini hoş gördük
Kamuoyunda da çok tartışılan grev konusu var. 305 kişinin işine son verildi.
- Biz 9 yıldır Hava-İş Sendikasıyla grev kararı çıkmadan bir kez sözleşme imzalayamadık. Sendikanın yaptığı ekonomik değil ideolojik bir hareketti. THY üzerinden hükümeti sıkıştırmaya çalıştılar. Biz bugüne kadar hep tahammül ettik, Çalışma barışına zarar gelmesin diye fedakarlık yaptık. Yönetim binasının önünde yılda iki kez toplanıp bize küfretmelerini bile hoşgörüyle karşıladık.
Nerede tıkandı görüşmeler?
- Biz Eylül’de, yeni sözleşmenin yürürlüğe girmesi gereken tarihten 3 ay önce görüşelim dedik. Sendika ben yetkili değilim dedi. Çünkü maksatları, yüksek sezona, yaza denk getirip işleri bozmak, markaya, imajımıza zarar vermek. İş mahkemelik oldu. Yüksek sezonda biz itiraz ettik davalar derken 2012 başında görüşmeler başladı, Mayıs sonunda süreç tamamlanmadan grevi yasaklayan kanun Meclis’te kabul edildi. Beğenmeyebilirsin bunu; demokratik hakkın, bir şey diyemem. Ama bunu kanunsuz bir şekilde, başkasının hakkını gasp ederek engelleyemezsin. Tepkini ortaya koymanın yolları vardır.
O sırada THY’nin çalışanlara gönderdiği bir cep mesajı var ama.
- Önce sendika mesaj gönderdi. Biz onun üzerine bu grevin yasal olmadığını anlatan bir mesaj attık. Maalesef yasal olmayan bu grev nedeniyle 305 kişi işten çıkarıldı. Bakın bu kanun Hamdi Topçu kanunu değil. Meclis’in kanunu. Ben kanunda yazanı uyguladım. O esnada biz 2 milyon dolar zarar ettik. Halka açık bir şirketim, hissedarlar var. Onlar eyleme karşı nasıl hareket ettiniz diye soruyorlar.
Grevi yasaklamak doğru veya yanlış demiyorum
Grevi yasaklamak… Sizce bu yanlış değil mi?
- Ben kanun doğru yanlış demiyorum. Siyasiler bunu tartışsın. Ama kanun varsa ben bunu uygularım. Avrupa’da da grev kararı alınmadan grev yapılamaz.
Fransa’da, İtalya’da, Avrupa’da sürekli hava yolu şirketleri grev yapıyor. THY’de bu pek olmuyor aslında.
- Bakın Alitalia’yı grevler bu hale getirdi. Avrupa da bu konuda geri adım atıyor. Kanada da yasakladı. Bakın THY bu kadar büyüdüyse, pek çok alanda ödül aldıysa, birinci olduysa bu çalışanlarımız sayesinde oldu. İmkanlar ölçüsünde çalışanlarımıza en iyisini vermeye çalışıyoruz. Daha fazlasını da vermek isteriz. Sıkı bir rekabetin olduğu bir sektör havacılık; şartlar imkanlar belli. Bakın, ücretlerde Avrupa’nın bile üzerinde bizim personel.
Eyleme katılanlarla beraber olamayız
Bu süreç THY’nin imajına zarar vermedi mi? Örneğin FC Barcelona’nın sponsorluk anlaşmasını iptal edeceğini duyduk.
- Bu süreç hoş bir süreç değil. Süreci iyi anlattık. Personelimiz 305 istisna dışında bu süreçte şirketinin yanında yer aldı. Kamuoyundan çok fazla destek mesajları aldık, hatta pek çok havayolu şirketi bizi tebrik etti. İmajımıza zarar verdiğini düşünmüyorum. Barcelona’nın sponsorluğu iptaline ilişkin hiçbir olumsuz dönüş olmadı, bu sizin yerel sorununuz dediler. Ama sendika sponsor olduğumuz firmalara mektup gönderip sizi şikayet ediyor. Sendikanın amacı çalıştığı iş yerini zayıflatmak mıdır? Ekmek teknesine pisleyen bir sendika gerçek bir sendika olamaz.
İşten çıkarılan 305 kişi mahkeme kararıyla iade edilirse… Ne yapacaksınız?
- Biz bu eyleme katılan arkadaşlarla beraber olamayız. Mahkeme ne derse o olur. Atacağımız her adım hukuk içinde olacaktır.
