Sorumlu Amatör Balıkçılık Projesi’nde Deniz Koruma Alanları’nda yasa dışı, aşırı ve bilinçsiz amatör balıkçılıktan kaynaklanan sorunların çözümüne yanıtlar aranıyor.
Dünyada eğlence ve dinlenme sektöründe son 30 yıl içerisinde en çok gelişen sektörlerden biri Amatör Balıkçılık ve buna bağlı ürün ve hizmetler. Amerika’ da Amatör Balıkçılık üzerinden elde edilen gelir yaşanan krize rağmen 2009 yılında yıllık 50 milyar doları aşıyor. Bu aktivitenin yüzbinlerce insana iş olanağı yaratması katma değeriyle yıllık ciro 80 milyar doları işaret ediyor.
Bugün Fransa, Almanya, Amerika, Avusturalya gibi gelişmiş ülkelerde nüfusun neredeyse onda biri amatör balıkçılık yapıyor. Yurt dışında amatör balıkçılıkla tutulan balık miktarı tür bazında yerel balıkçının tuttuğu miktara eşit ve münferit örneklerde kat ve kat üstüne çıkabiliyor. Bu kimi çevrelerce bir hak olarak tanımlanırken kimi çevrelerce de alarm sinyali olarak ifade ediliyor. Dünyada tamamlanmış ve süregelen araştırma makalelerini dikkatlice okudukça, resmi makamlar tarafından yıllarca yeterince önemsenmemiş olan konunun ekolojik ve ekonomik etkilerinin inanılması güç rakamlarla ifade edildiğini fark ediyoruz.
Bugüne kadar birey olarak bizler balıkların neslinin tükenmesi veya korunmasında topu hep sadece profesyonel balıkçıya attık. Ve tuttuğumuz üç-beş kilo balık diyerek üstümüze sorumluluk almaktan kaçtık. Tartışma platformlarında bireylerin kişisel bakış açıları, güçlü tutkuları, inanış ve alışkanlıkları, bir gruba bağlı veya dâhil olma, sosyal statü arayışları gibi unsurlar amatör balıkçılıkta davranış değişikliğinin zorluğuna işaret ediyor. Konusunda uzman bilim adamlarının sözü kısmen değer buluyor veya hiç bulamıyor.
Sorumlu Amatör Balıkçılık Projesi ile yeni bir başlangıç
Sorumlu Amatör Balıkçılık Projesi bireyin topu taca atmadığı, ülkemize uygun av usüllerinin yeniden bilime ve tedbiri kararlara saygılı tüm paydaşlarla birlikte ele alınacağı bir başlangıcı öneriyor. Bilim adamları ile amatör balıkçıları buluşturuyor. Türkiye’ de su üstü ve sualtında avlanan amatör balıkçı net sayısı bilinmiyor. Bunu tespit etmek mümkün ancak alt yapı gerektiriyor. Diğer ülkelerde yapılan tespitlerde referans alınan kriterlere bakarak Türkiye’deki tablo hakkında kabaca tahminlerde bulunmak mümkün.
Yılda en az bir defa av yapmak kaydıyla iki yüz bine yakını sualtı olmak üzere 4 milyon kadar insanın deniz amatör balıkçısı olduğunu düşünüyoruz. Üç tarafı denizlerle çevrili ülkemizde av malzemesi, tekne imalatı ve satışı, lojistik hizmetler, amatör balıkçı, amatör balıkçının tuttuğu balığı tüketen kesim düşünüldüğünde amatör balıkçılıkla ilişkili bireylerin sayısının 7-10 milyon kişi arasında bulunduğunu öngörüyoruz. Profesyonel kıyı balıkçılığı ile amatör balıkçılık özellikle Deniz Koruma Alanlarında birbirileri ile rekabet içinde. Bu rekabetin düzenlenmesi titiz ve objektif çalışmalar gerektiriyor. Bu ise ancak iyi hazırlanmış bir proje ile gerçekleşebilir. İşte SAD bunu amaçlayarak yola çıktı.
Sualtındaki hırsızlık su üstüne çıkmalı
Sualtında amatör avcılıkta yaşanan ana sorun balığı para olarak gören “ Yasadışı Av ve Ticaret Yapan Kesim”. Aktörleri yıllardır suda ve karada rol alıyor. İzmir, Muğla, Antalya ve bazı diğer kıyı kentlerimiz bu ticaretin en önemli sahneleri. Proje karada alınacak tedbirler konusuna parmak basacak. Amatör balıkçı ile bu konuyu suistimal edenleri farklı potalarda ele alacağız. İkinci ana sorun olan “Bilinçsiz Avcılık”’la ilgili olarak suüstü ve sualtı avcılarıyla işbirliği içinde eğitim kitapçığı üreteceğiz.
Tek bir dükkandan beş ton kurşun, bin sualtı tüfeği
SAD Ekolojik Araştırmalar Grubu’nun ön araştırmalarına göre amatör ve profesyonel balıkçılık malzemesi satan bir tek dükkânda yılda 5 ton kadar olta kurşunu satılabildiğini öğreniyoruz. Bir tek amatör balıkçının yılda birkaç kilogram kurşunu denize bırakabildiğini öğreniyoruz. Sualtı ile ilgili malzeme satışı yapan tek bir noktada ise yılda bin, başka bir noktada bin beş yüz adet sualtı tüfeğinin satışının gerçekleşebildiği tarafımıza ifade edilmiştir. Bu rakamlar münferit satış noktalarına ait iken örneğin İzmir kentinde yılda toplamda kaç adet sualtı tüfeği satıldığına dair bilgilere henüz ulaşmayı başaramadık. Konuyla ilgili olarak resmi ve sivil kurumlarla temaslarımız devam etmektedir. Sorumlu Amatör Balıkçılık Projesi, bu denli kontrolsüz ve korkutucu bir hale gelen amatör balık avcılığının ekosisteme olan etkilerini yumuşatmayı ve ekonomiye olan katkılarını bilinçli balıkçılık usül ve prensipleriyle desteklemeyi hedefliyor.
Eğitim seti hazırlanacak
Sualtı Araştırmaları Derneği’nin bu projede öncelikli ilgi alanı Deniz Koruma Alanları’ dır. Türkiye’de 15 adet Deniz Koruma Alanı var. Sorumlu Amatör Balıkçılık Projesinde bireyler “Denizlerin korunmasında ben ne yapabilirim?” sorusuna yanıt arıyor. Projemiz bünyesinde “Sorumlu Balıkçılık” logosu, maskotları, eğitim kitapçığı ve diğer ürünler bulunan özel bir eğitim seti geliştirilecek. Ekosistem, türlerin hassasiyeti, türlerin üreme gücü, bulundukları habitatta oynadıkları rol ve birbirleri ile olan ilişkilerini “Sorumlu Amatör Balıkçılık Eğitim Seti”nde ele alıyoruz.
Antalya İli Kaş İlçesi Deniz Koruma Alanı’nda yapılacak pilot eğitim çalışmalarına sualtı avcılığının yurt dışında nasıl yapıldığını anlatmak üzere yabancı eğitmen katılımı olacak. 2013 yılı baharında amatör avcılıkta öneri düzenlemeler üzerine Ankara’da önemli bir toplantı gerçekleştireceğiz. Eğitim seti bu toplantıda ayrıca tanıtılacak. Günümüz şartlarında yaralanmış ve zayıf düşmüş ekosisteme sorumlu amatör balıkçık anlayışı ile yaklaşarak, eski ve yanlış bilinenleri bir kenara bırakıp, yeni ve akılcı tekniklere geçiş yapmayı hedefliyoruz. Proje bünyesinde ilgili paydaşların sorunları ve çözüm önerilerini tartışacakları, kapsamlı fikir alış verişlerinde bulunacakları tartışma platformlarına da imkan tanınması amaçlandı.
Örnek olması gerekenler yasadışı avcılığı öğretiyor
Türkiye’de amatör balıkçılar ve özellikle sualtı avcılarının eğitim denilince özellikle “av yapma teknikleri”ni anladıklarını tespit ediyoruz. Ne yazık ki sektöre örnek olması gereken oluşumlar tarafından tamamen yasadışı olan gece zıpkınla av yapma kursu verildiğine dair de duyumlar alıyoruz. Yasadışı ve aşırı avcılık noktasında vatandaş suiistimal ediliyor. Gerek yasadışı ava özendiriliyor gerekse yasadışı avı tüketimi…Bu esnada usülünce avlanan amatörler de haksız eleştiriler alabiliyor.
Birey olarak eleştiriye de açık değiliz ama kafamızı kuma gömmek de çare değil. Kıyı ve denizlerde yüzbinlerce amatör balıkçının toplam etkisi yurt dışında birçok ülkede resmi makamları yepyeni ve akılcı kararlar alma yönünde harekete geçirmiş durumda. Biz de bu projede yenilikçi ve tedbiri kararları ilgili paydaşlarla birlikte araştıracak ve resmi kurumlar dikkatine sunacağız. Projemiz amatör avcılıkta eğitim, ruhsat ve her yıl yenilenen sertifikasyon şartları önerebilir. Yasadışı uygulamalara yönelik cezai yaptırımların ileri derecede arttırılması yönünde görüş ve talepleri resmi kurumlarla paylaşacağız.
'Sorumlu Amatör Balıkçılık Projesi, Akdeniz Deniz Koruma Alanları Yöneticileri Ağı MedPAN ve Küresel Çevre Fonu Küçük Ölçekli Hibeler Programı GEF-SGP tarafından desteklenmektedir.'
Nesimi Ozan Veryeri
Sualtı Araştırmaları Derneği
Çevre Bilimleri Uzmanı
Sorumlu Amatör Balıkçılık Projesi Yürütücüsü
www.UlasimOnline.Com
