Tek limit uygulaması kafaları karıştırdı
Kredi kartlarına tek limit getirileceğine ilişkin çalışma yapıldığı yönündeki açıklamalar bankacılık sektöründe şu anda en güncel konu haline gelirken, uygulamanın detaylarının bilinmemesi gözleri bu konuda gelecek resmi düzeydeki açıklamalara çevirdi. Uygulamanın iç talebi kısmaya yönelik mi, yoksa hızla artan kredi kartı harcamaları karşısında tüketicilerin geri ödeme güçlüğü yaşaması riskini en aza indirmek için mi yapıldığı merak ediliyor.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunun (BDDK) yürüttüğü çalışmalar doğrultusunda tek limite ilişkin bazı yorumlar yapılsa da uygulamanın nasıl olacağı konusunda gerek kamuoyunda gerek bankacılık sektöründe net bir kanaat oluşmadı. Ancak her ne şekilde olursa olsun, kararın kredi kartı harcamalarını azaltacağına kesin gözüyle bakılıyor.
Tek limit uygulamasıyla ilgili herkesin görüş ve değerlendirmelerini merak ettiği Türkiye Bankalar Birliği ve bankalar ise henüz kendilerine resmi bir tebligat yapılmadığı için, uygulamanın net olarak ne şekilde hayata geçirileceğini bilemediklerinden yorum yapmaktan kaçınıyor. Tabii uygulamanın iç talebi kısmaya yönelik mi, yoksa hızla artan kredi kartı harcamaları karşısında tüketicilerin geri ödeme güçlüğü yaşaması riskini en aza indirmek için mi yapıldığı da ayrı bir merak konusu.
Şu ana kadar kulislerde konuşulanlara göre, tüketiciler için gelirlerine göre tek bir kredi kartı limiti belirlenmesi söz konusu olabilir. Müşteri, kendi talebi doğrultusunda bu limiti tek kredi kartı üzerinden kullanabileceği gibi, birkaç kredi kartı üzerinden de kullanabilir. Dolayısıyla şu anda örneğin 5 bin lira aylık geliri olan bir vatandaş 3 bankadan ayrı ayrı 5'er bin lira limitle toplam 15 bin lira kredi kartı limitine sahipken ve gelirinin 3 katı oranında kendisine harcama alanı yaratılırken, limit olması halinde örneğin 10 bin lira gelire sahip bir tüketiciye 5 bin lira sınırıyla, bir kart ile 2 bin liralık harcama yapması durumunda, diğer kartıyla en fazla 3 bin liralık harcama yapması yönünde sınırlandırma getirilebilir.
“Harcamalar had safhaya geldi”
Marmara Üniversitesi Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü Müdürü Cemal İbiş, Türkiye ekonomisinin “borçlanarak büyüyen bir ekonomi” olduğunu savunarak, insanların kazandıklarından çok harcamaya başladıklarını söyledi. Bu harcamalara bakıldığında önemli kısmının kredi kartlarıyla yapıldığının altını çizen İbiş, şöyle devam etti:
“Yani vadeli bir ekonomi söz konusu. Kredi kartı da satıcılar açısından arkasında banka olmasından dolayı bir güvence. Ancak kredi kartı harcamaları had safhaya geldi. Adeta bıçak kemiğe dayandı. Bu nedenle tek limit uygulamasını son derece olumlu bir tedbir olarak görüyorum. Tabii makro açıdan ekonomiyi yavaşlatacağı aşikar. Ancak şu aşamada yapılacak çok da fazla bir şey yok. 'Tüketim harcamaları devam etsin' , 'ekonomi harcamaya dayalı bir şekilde büyüsün' dediğimizde bunun maliyeti daha yüksek olacaktır. Belki etkileri hemen görülmeyecek, ama ilerleyen süreçte bunu maliyeti daha fazla olacaktır. Bunu ilgili Bakanlık görüyor. Bir siyasi iktidar, kamuoyunun gözünde kendisine prestij kaybettirecek bir eyleme kolay kolay girmez. Eğer giriyorsa da ciddi bazı göstergeler vardır. Maliyetin yükselmemesi için de tedbir alınıyor.”
“Taksit yapıyor musunuz diye sorduğumuzda tuhaf bakıyorlar”
Hangi açıdan bakılırsa bakılsın uygulamayı olumlu ve doğru bulduğunu dile getiren Cemal İbiş, “Çevremizden de görüyoruz. Kredi kartları cepte olduğunda kendilerini frenleyemiyorlar. Sanki bunu kart ödüyormuş gibi limitlerini sonuna kadar zorluyorlar. Daha sonra ekstre geldiğinde ciddi sıkıntı yaşıyorlar” dedi.
Türkiye'de özellikle taksitli kredi kartı harcamalarındaki talebe dikkati çeken İbiş, “Ben Avrupa ve Amerika'da taksit uygulamasını pek görmedim. Yurt dışında alışveriş yaptığımızda 'kredi kartına taksit yapıyor musunuz' diye sorduğumuzda bize tuhaf bakıyorlar. Bunun bize has bir uygulama olduğunu düşünüyorum. Aslında taksit, kredi kartı mantığına uymuyor. Burada ciddi şekilde limitlerin dolduğunu görüyorum” diye konuştu.
“10 ayrı kredi kartıyla kapasitenin 10 misli limit olabiliyor”
Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, tek limit uygulamasına ilişkin geçtiğimiz hafta yaptığı açıklamada, bankaların ayrı ayrı tahsis ettiği limitlerin bir havuzda toplanabilmesi için bilgisayar altyapısının kurulması gerektiğini belirterek, “Aksi halde her bir banka kredi kartı verdiği kişinin sadece maaşına bakıp kredi kartı verse, diyelim ki bir kişinin 10 ayrı bankadan kredi kartı olsa aslında ödeme kapasitesinin 10 misli kredi kartı limiti ve kredi kartı harcamasının kapısı aralanmış oluyor. Bu da açıkçası doğru değil” şeklinde değerlendirme yapmıştı.
Ali Babacan, bu konudaki çalışmaların zaman alacağını, konuyu BDDK'ya ilettiklerini açıklamıştı.
Taksitli tutar yüzde 31,1 arttı
Bu arada, Merkez Bankası verilerine göre, 7 Ocak 2011 itibariyle 125 milyar 140 milyon 627 bin lira olarak hesaplanan tüketici kredileri kullanım tutarı, 2 Aralık itibariyle 160 milyar 338 milyon 752 bin liraya yükselirken, söz konusu dönemde TL cinsi bireysel kredi kartı kullanım tutarı yüzde 23,8 arttı ve tutar 42 milyar 576 milyon 573 bin liradan 52 milyar 690 milyon 811 bin liraya çıktı.
2011 yılı başında 18 milyar 980 milyon 613 bin lira olan TL cinsi taksitli kredi kartı kullanım tutarı da yüzde 31,1'lik artışla 2 Aralık itibariyle 24 milyar 886 milyon 265 bin liraya ulaştı.
263,1 milyar liraya ulaşan ciroda 7 yılda 6 katlık artış
2010 sonu verilerine göre Türkiye'de 47 milyon kredi kartı bulunurken, 2003'te 19,9 milyonluk seviye dikkate alındığında 7 yılda yaklaşık 2,5 katlık artış dikkati çekiyor. Türkiye'de 2010 sonunda 235 milyar liraya ulaşan kullanım cirosunda ise 7 yıl içinde 6 katlık artış söz konusu. Kredi kartlarının özel tüketim harcamalarından aldığı pay 2010 itibariyle yüzde 30'a yükselirken, bu oran birçok Avrupa ülkesinde yüzde 15'ler seviyesinde bulunuyor.
Bankalararası Kart Merkezinin (BKM) yayımladığı verilere göre de 2011 Kasım sonu itibariyle Türkiye'de kredi kartı sayısı 50 milyon 781 bin 602'ye yükseldi. Bu dönemde işlem adedi 2 milyar 75 milyon 979 bin 579'a, işlem tutarı da 263 milyar 158 milyon liraya yükseldi.
Tek limit uygulamasıyla ilgili herkesin görüş ve değerlendirmelerini merak ettiği Türkiye Bankalar Birliği ve bankalar ise henüz kendilerine resmi bir tebligat yapılmadığı için, uygulamanın net olarak ne şekilde hayata geçirileceğini bilemediklerinden yorum yapmaktan kaçınıyor. Tabii uygulamanın iç talebi kısmaya yönelik mi, yoksa hızla artan kredi kartı harcamaları karşısında tüketicilerin geri ödeme güçlüğü yaşaması riskini en aza indirmek için mi yapıldığı da ayrı bir merak konusu.
Şu ana kadar kulislerde konuşulanlara göre, tüketiciler için gelirlerine göre tek bir kredi kartı limiti belirlenmesi söz konusu olabilir. Müşteri, kendi talebi doğrultusunda bu limiti tek kredi kartı üzerinden kullanabileceği gibi, birkaç kredi kartı üzerinden de kullanabilir. Dolayısıyla şu anda örneğin 5 bin lira aylık geliri olan bir vatandaş 3 bankadan ayrı ayrı 5'er bin lira limitle toplam 15 bin lira kredi kartı limitine sahipken ve gelirinin 3 katı oranında kendisine harcama alanı yaratılırken, limit olması halinde örneğin 10 bin lira gelire sahip bir tüketiciye 5 bin lira sınırıyla, bir kart ile 2 bin liralık harcama yapması durumunda, diğer kartıyla en fazla 3 bin liralık harcama yapması yönünde sınırlandırma getirilebilir.
“Harcamalar had safhaya geldi”
Marmara Üniversitesi Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü Müdürü Cemal İbiş, Türkiye ekonomisinin “borçlanarak büyüyen bir ekonomi” olduğunu savunarak, insanların kazandıklarından çok harcamaya başladıklarını söyledi. Bu harcamalara bakıldığında önemli kısmının kredi kartlarıyla yapıldığının altını çizen İbiş, şöyle devam etti:
“Yani vadeli bir ekonomi söz konusu. Kredi kartı da satıcılar açısından arkasında banka olmasından dolayı bir güvence. Ancak kredi kartı harcamaları had safhaya geldi. Adeta bıçak kemiğe dayandı. Bu nedenle tek limit uygulamasını son derece olumlu bir tedbir olarak görüyorum. Tabii makro açıdan ekonomiyi yavaşlatacağı aşikar. Ancak şu aşamada yapılacak çok da fazla bir şey yok. 'Tüketim harcamaları devam etsin' , 'ekonomi harcamaya dayalı bir şekilde büyüsün' dediğimizde bunun maliyeti daha yüksek olacaktır. Belki etkileri hemen görülmeyecek, ama ilerleyen süreçte bunu maliyeti daha fazla olacaktır. Bunu ilgili Bakanlık görüyor. Bir siyasi iktidar, kamuoyunun gözünde kendisine prestij kaybettirecek bir eyleme kolay kolay girmez. Eğer giriyorsa da ciddi bazı göstergeler vardır. Maliyetin yükselmemesi için de tedbir alınıyor.”
“Taksit yapıyor musunuz diye sorduğumuzda tuhaf bakıyorlar”
Hangi açıdan bakılırsa bakılsın uygulamayı olumlu ve doğru bulduğunu dile getiren Cemal İbiş, “Çevremizden de görüyoruz. Kredi kartları cepte olduğunda kendilerini frenleyemiyorlar. Sanki bunu kart ödüyormuş gibi limitlerini sonuna kadar zorluyorlar. Daha sonra ekstre geldiğinde ciddi sıkıntı yaşıyorlar” dedi.
Türkiye'de özellikle taksitli kredi kartı harcamalarındaki talebe dikkati çeken İbiş, “Ben Avrupa ve Amerika'da taksit uygulamasını pek görmedim. Yurt dışında alışveriş yaptığımızda 'kredi kartına taksit yapıyor musunuz' diye sorduğumuzda bize tuhaf bakıyorlar. Bunun bize has bir uygulama olduğunu düşünüyorum. Aslında taksit, kredi kartı mantığına uymuyor. Burada ciddi şekilde limitlerin dolduğunu görüyorum” diye konuştu.
“10 ayrı kredi kartıyla kapasitenin 10 misli limit olabiliyor”
Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, tek limit uygulamasına ilişkin geçtiğimiz hafta yaptığı açıklamada, bankaların ayrı ayrı tahsis ettiği limitlerin bir havuzda toplanabilmesi için bilgisayar altyapısının kurulması gerektiğini belirterek, “Aksi halde her bir banka kredi kartı verdiği kişinin sadece maaşına bakıp kredi kartı verse, diyelim ki bir kişinin 10 ayrı bankadan kredi kartı olsa aslında ödeme kapasitesinin 10 misli kredi kartı limiti ve kredi kartı harcamasının kapısı aralanmış oluyor. Bu da açıkçası doğru değil” şeklinde değerlendirme yapmıştı.
Ali Babacan, bu konudaki çalışmaların zaman alacağını, konuyu BDDK'ya ilettiklerini açıklamıştı.
Taksitli tutar yüzde 31,1 arttı
Bu arada, Merkez Bankası verilerine göre, 7 Ocak 2011 itibariyle 125 milyar 140 milyon 627 bin lira olarak hesaplanan tüketici kredileri kullanım tutarı, 2 Aralık itibariyle 160 milyar 338 milyon 752 bin liraya yükselirken, söz konusu dönemde TL cinsi bireysel kredi kartı kullanım tutarı yüzde 23,8 arttı ve tutar 42 milyar 576 milyon 573 bin liradan 52 milyar 690 milyon 811 bin liraya çıktı.
2011 yılı başında 18 milyar 980 milyon 613 bin lira olan TL cinsi taksitli kredi kartı kullanım tutarı da yüzde 31,1'lik artışla 2 Aralık itibariyle 24 milyar 886 milyon 265 bin liraya ulaştı.
263,1 milyar liraya ulaşan ciroda 7 yılda 6 katlık artış
2010 sonu verilerine göre Türkiye'de 47 milyon kredi kartı bulunurken, 2003'te 19,9 milyonluk seviye dikkate alındığında 7 yılda yaklaşık 2,5 katlık artış dikkati çekiyor. Türkiye'de 2010 sonunda 235 milyar liraya ulaşan kullanım cirosunda ise 7 yıl içinde 6 katlık artış söz konusu. Kredi kartlarının özel tüketim harcamalarından aldığı pay 2010 itibariyle yüzde 30'a yükselirken, bu oran birçok Avrupa ülkesinde yüzde 15'ler seviyesinde bulunuyor.
Bankalararası Kart Merkezinin (BKM) yayımladığı verilere göre de 2011 Kasım sonu itibariyle Türkiye'de kredi kartı sayısı 50 milyon 781 bin 602'ye yükseldi. Bu dönemde işlem adedi 2 milyar 75 milyon 979 bin 579'a, işlem tutarı da 263 milyar 158 milyon liraya yükseldi.
