Türkiye bir yandan ABD ile Avrupa Birliği (AB) arasında görüşmeleri devam eden Transatlantik Ticaret ve Yatırım Ortaklığı’na (TTIP) dahil olmaya çalışırken, diğer yandan da yeni işbirliği anlaşmalarını radarına aldı. Ticaretini artırmayı amaçlayan Türkiye, bu konuda bir adım da Avrasya Ekonomik Birliği’ne yönelik eylül ayında oluşturacağı çalışma grubuyla atacak. Avrasya Ekonomik Birliği ile ilgili yürütülecek çalışmalara iş dünyasından olumlu tepkiler geldi. Bütün işbirliklerinde Türkiye’nin yer alması gerektiğini dile getiren iş dünyası temsilcileri, bu tür işbirliklerinin Türkiye’nin elini güçlendireceği görüşünü savunuyor.
İDDMİB Başkanı Öztiryaki: Tüm işbirliklerinde olmalıyız
Avrasya Ekonomik Birliği’yle ilgili yapılan çalışmaları AB ile ABD arasındaki görüşmelere karşı olarak değerlendirmemek gerektiğini ifade eden İstanbul Demir ve Demir Dışı Metaller İhracatçıları Birliği (İDDMİB) Yönetim Kurulu Başkanı Tahsin Öztiryaki, bu tip işbirliklerinin her yerle yapılması gerektiğini söyledi. Artık dünyadaki her ülkenin bir gruba girmeye çalıştığını belirten İstanbul Tekstil ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği (İTHİB) Başkanı İsmail Gülle ise bu tür grupların Türkiye gibi ülkelerin elini güçlendireceğini söyledi. İstanbul Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği (İHKİB) Başkanı Hikmet Tanrıverdi de dünyada yalnız kalan bir ülkenin ticaret yapma şansının korumacılık kanunları gibi önlemler nedeniyle çok zor olduğunu kaydetti. Alternatif anlaşmaların bu anlamda çok önemli olduğunu anlatan Tanrıverdi, “Bunu siyaset ile hızlandırıp yeni bölgelere de bakmak lazım. Avrasya Ticaret Anlaşması da bunlardan biri. Türkiye’nin bu anlamda bütün ülkeler ile benzer anlaşmalar yapması lazım. O anlamda zaten Türkiye etrafındaki tüm ülkeler ile serbest ekonomiye alışmış vaziyette. Menfaatlerini koruyan, faydalı anl aşmalar yapılması lazım” diye konuştu.
UND Başkanı Nuhoğlu: Ticaret anlaşmaları çeşitlenmeli
Avrasya Ekonomik Birliği ile ilgili gelişmenin olumlu olduğunu vurgulayan Uluslararası Nakliyeciler Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Çetin Nuhoğlu ise, şunları söyledi: “Dünya ticaretine bakıldığına bu tip entegrasyonlar ülkeler arasında zaten yapılıyor. Türkiye’nin bu tip birliklerde böyle anlaşmalar yapması büyük avantaj sağlar. Türkiye tercih yapmak zorunda kalmadan her türlü avantajları kullanarak ticari anlaşmalarını çeşitlendirmeli. Bu hem ticari pazarı çeşitlendirme hem de güçbirliğidir.”
ABD: Türkiye ile STA imzalamayalım, ‘ileride’ gelin
Öte yandan Transatlantik Ticaret ve Yatırım Ortaklığı’nın (TTIP) ABD açısından şartlarını netleştirmek için ABD Kongresi Araştırma Hizmetleri serbest ticaret anlaşmasıyla ilgili bir rapor yayımladı. Bu raporda Türkiye’nin AB-ABD’nin görüşmelerini sürdürdüğü TTIP dışında yürüttüğü serbest ticaret anlaşmasının olamayacağı, Türkiye’nin daha ziyade ileride TTIP görüşmelerine katılmasının daha doğru olacağı belirtildi. Öte yandan raporda Türkiye’nin halihazırda Gümrük Birliği’nde olması sebebiyle TTIP, ABD’nin ürünlerinin de serbestçe Türkiye’ye gelebileceği, Türkiye’nin ürünlerini sokmak istediği pazarlarla ise kendisinin görüşmesi gerektiği belirtiliyor. Kanada ve Meksika’nın da TTIP’ye dahil olmak istediği belirtilen habere göre iki ülke de Aralık 2012 yılında TPP görüüşmelerine katılmaya başladı.
Kamil Ekim Alptekin: Bu bizim A planımızdı
Bu konuyu da değerlendiren işadamları, Türkiye’nin raporu değiştirmek için tüm yolları denemesi gerektiği görüşünde. Türk Amerikan İş Konseyi Yürütme Kurulu Başkan Yardımcısı Kamil Ekim Alptekin, raporun aslında pozitif gelişme olduğu görüşünü savundu. Hem AB adayı hem GB üyesi hem de NATO üyesi olarak Türkiye'nin TTIP’e dahil olması gerektiğini ifade eden Alptekin, Ekonomi Bakanlığı'nın TOBB’la bir çalışma yürütüldüğünü, her türlü zorluğa rağmen müzakeleri bitirme iradesinin devam ettiğini söyledi. Alptekin, "Tam boyut belli olmasa da TTIP kurulması muhtemel. Bizim hedefimiz TTIP’e dahil olamasak B planı olarak ABD ile bir STA anlaşması imzalamak ve zararımızı minimize etmek. ABD Kongresi Araştırma Servisi’nin raporunda Türkiye’nin TTIP’e sonradan dahil edilmesi yönünde olumlu bir bakış var. Bu kongre tutanaklarına girdi. Bu bizim A planımızdı” dedi.
ABD’nin, STA için ayak dirediğini AB ile ise ciddi bir aşamaya gelindiğinin altını çizen İHKİB Başkanı Tanrıverdi, bundan sonra Türkiye’nin AB’yi sıkıştırması gerektiğini belirtti. “Bu işin içinde mutlaka olmamız lazım” diyen Tanrıverdi, “Aksi durumda gelecekte büyük sıkıntılar yaşarız. Bundan sonraki dönemde bir diğer yol ise siyasi baskı yapmak. Seçimler bittikten sonra Obama ile yapılacak görüşmeler bu konuda etkili olabilir. Onun haricinde de Türkiye’nin AB ile tekrar bir masaya oturup hem Gümrük Birliği’ni gözden geçirmesi hem de AB’ye daha hızlı girişin şartlarını konuşması gerekir" dedi.
Gümrük Birliği STA’ya dönebilir
Anlaşmaya en baştan beri taraf olma için uğraştığımızı hatırlatan İDDMİB Başkanı Öztiryaki, raporun değiştirilmesi için herkesin gerekenleri yapması gerektiğini belirtti. Anlaşmaya taraf olmamız konusunda daha önce AB tarafında şansımızın yok edildiğini bildiren İTHİB Başkanı Gülle, böyle bir anlaşmanın imzalanması durumunda kaybedenlerden olacağımızı bu nedenle AB tarafından bu konunun aşılması gerektiğini söyledi. Türkiye’nin kozları bundan sonra eline alması gerektiğini anlatan İstanbul Kimyevi Maddeler ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İKMİB) Başkanı Murat Akyüz, “Türkiye’nin hem stratejik konumunu hem de sürekli artan satın alma gücünü kullanması lazım. Bu anlaşmada dışarıda kalmamızın zararları olacak ama zaten AB ile Türkiye arasındaki ticaret aleyhimize. Anlaşma olduğunda bu durum daha da kötüye giderse GB Anlaşması STA’ya çevrilebilir. Bu Türkiye’yi AB’den uzaklaştırabilir ama 3’üncü ülkelerle ilgili zorunluluklar ortadan kalkar” dedi.
TASAM Başkanı Şensoy: Türkiye TTIP ısrarını sürdürmeli
Türkiye Asya Stratejik Araştırmalar Merkezi (TASAM) Başkanı Süleyman Şensoy, AB ile ABD arasında müzakereleri devam eden ve TTIP olarak bilinen STA’nın sadece ekonomik birliktelik olmadığını belirterek, Türkiye’nin buraya doğrudan dahil olma konusunda ısrarını sürdürmesi gerektiğini söyledi. DÜNYA’nın sorularını yanıtlayan Şensoy, Rusya liderliğinde kurulan Avrasya Ekonomi Birliği’nin TTIP’ın bir alternatifi olamayacağını bildirdi. Türkiye’nin gerek Rusya, gerekse Kazakistan ile çok iyi ilişkileri bulunduğuna dikkat çeken Şensoy, “TTIP tamamlandığında dünya ticaretinin yüzde 73’ünü kontrol eden bir yapı olacak. Üstelik bu sadece ekonomik entegrasyon değil. Jeopolitik, siyasi ve askeri entegrasyon yönü de olan bir bütünleşme”
John C. K. Daly: Türkiye, Avrasya Gümrük Birliği yolunda
Geçtiğimiz haftalarda Avustralya’da gerçekleşen G-20 zirvesinin ardından Türkiye’nin Rusya Belarus ve Kazakistan’ın içinde olduğu GB’ne girmesi görüşüldü. Türkiye Rusya’nın öncülüğünde oluşturulan Belarus ve Kazakistan’ın da dahil olduğu Avrasya Gümrük Birliği (ECU) ile işbirliğine yönelik bir serbest ticaret bölgesi önerdi. Rusya Ekonomik Kalkınma Bakanı Alexei Ulyukayev ve Türkiye Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekc i arasında gerçekleşen görüşme sonucu eylül ayında Türkiye’nin konuyla ilgili bir çalışma grubu oluşturulması üzerine anlaşıldı. Varılan uzlaşmada ilginç olan noktalardan biri Türkiye’nin Rusya ile ulusal para birimleriyle ticaret yapması. Washington’daki Merkez Asya Hazar Enstitüsü’nden John C. K. Daly makalesinde, elektrik üretiminin yüzde 32’sinin doğalgazla üretilen Türkiye’nin Avrasya Gümrük Birliği’ne adaylığının sürpriz olmadığını ifade ediyor.
