Varyag’ın üstündeki sır perdesi kalktı
Çin Genelkurmay Başkanı ülkesinin ilk uçak gemisini inşa etmekte olduğunu doğruladı. Ancak General Chen Bingde, “Varyag” adlı Ukrayna yapımı uçak gemisi model alınarak yapılan geminin, ne zaman hazır olacağı konusunda açıklama yapmayı reddetti. Daha önce Varyag olduğu düşünülen bir geminin fotoğrafları çekilmiş ve devlet kontrolündeki bir gazete gemide çalışmalar yapıldığını bildirmişti.
Genelkurmay’dan bir yetkili de geminin başka uluslara yönelik bir tehdit olmadığını kaydetti. Genelkurmay Başkan yardımcısı Qi Jianguo, uçak gemisinin başka ulusların sularına girmeyeceğini söyledi. Yetkili, “Güney Çin Denizi, Doğu Çin Denizi, Sarı Deniz ve Tayvan Boğazı’nda ağır baskı altındayız” şeklinde konuştu.
Bahse konu denizler Çin’in komşularıyla deniz sahanlığına ilişkin sorunlar yaşadığı bölgeler. Çin’in askeri stratejisinin savunma eksenli olduğunu belirten yetkili, “okyanusları tanımada ve bu sulardaki kapasitemizi belirmede daha önce harekete geçmiş olsak daha iyi olurdu” dedi. Genelkurmay Başkanı Chen, Çince yayınlanan, Hong Kong Commercial Daily gazetesine yaptığı açıklamada da, evvelce turizm amaçlı kullanılacağı açıklanan ve yeni uçak gemisine model teşkil eden Varyag gemisiyle ilgili olarak, “Varyag’ın yeni uçak gemimiz için model oluşturduğu iddialarını reddetmiyorum.” şeklinde konuştu.
Varyag, 6 Aralık 1985’de Nikolayev’in Güney Nikolayev tersanesinde Sovyetler Birliği’nin 2. uçak gemisi olarak kızağa konduğunda Riga adıyla biliniyordu. 4 Aralık 1988’de denize indirildi. Adı, 1904’de Japon donanmasına bağlı savaş gemilerince sıkıştırılan ve mürettebatı tarafından teslim olmamak için batırılan Rus savaş gemisi Varyag’ı hatırlatması için Varyag olarak değiştirildi. Rusya ve Ukrayna arasında yapılan bir anlaşmayla gemi 1993 yılında Ukrayna’ya bırakıldı.
Geminin yapım çalışmaları maliyet sorunu sebebiyle 1992’de henüz %67 oranında tamamlanmışken durdurulmuştu. Gemi açık arttırma yoluyla satışa konuldu. motorları ve dümeni yoktu. İngiltere, gemiyi 1996 yılında hurda olarak satın aldı. Ancak daha sonra sözleşme Ukrayna tarafından iptal edildi ve gemi askeri amaçlarla kullanılmama şartıyla 1998 yılında 20 milyon ABD Doları’na Agencia Turistica e Diversoes Chong Lot Limitada isimli bir Makao turizm şirketine satıldı. Savaş gemisi olarak kullanılmaması için elektronik sistemleri ve güç kaynağı Ukrayna tarafından sökülmüştü. Rus basınına göre söz konusu turizm şirketi paravandı ve gemi Çin Halk Cumhuriyeti donanmasına katılacaktı.
Aynı iddia uluslararası savunma yayınları tarafından tekrarlandı ve Çin’in gemiyi uçak gemisi teknolojisini elde edebilmek amacıyla istediği vurgulandı. Geminin açık denizlere ulaşabilmek için İstanbul ve Çanakkale boğazlarından geçmesi gerektiğinden tartışmaya Türk basını ve kamuoyu da katıldı. Türk basının asıl endişesi geminin boğazlarda kaza geçirmesi halinde boğaz trafiğinin en az 6 ay tamamen duracağı yönündeydi. Türkiye ise geminin hem bir savaş gemisi olması hem de motor ve dümeninin olmayışı sebebiyle Montrö Boğazlar Sözleşmesi’ni gerekçe göstererek Karadeniz’den Ege’ye geçiş için boğazların kullanılmasına izin vermiyordu. Genelkurmay Başkanlığı ve Dışişleri Bakanlığı’nın Çin’le ilişkilerin geliştirilebilmesi için geminin geçişine izin verilmesi gerektiği yönündeki görüşlerine Çin’in verdiği 1 Milyar ABD Doları tutarında teminat mektubu, geminin askeri amaçlarla kullanılmayacağı ve Türkiye’ye hatırı sayılır miktarda turist gönderileceği sözü eklenince Türk hükümeti geminin tamamen boş olması şartıyla geçişine izin verdi. 306 metre boyundaki Varyag, 11 metre derinliğe ve 32 knot servis süratine sahipti. Şimdi bu ünlü geminin ardındaki sır perdesi ortadan kalkmış durumda ve herkes Çin’in ilk uçak gemisinin Varyag’a ne kadar benzeyeceğini tartışıyor.
Kaynak: Perşembe Rotası
