Dünyanın en büyük yedinci petrol üreticisi Irak’taki siyasi kaos devam ederken, uzmanlara göre Başbakan olarak belirlenen Haydar el Abadi’nin önündeki en kritik konu “petrol”. Irak’taki gelişmeleri yakından takip eden bir bölge uzmanı, “Irak’ta esas sorun petrol. Başka da bir şey yok zaten. Kim üretecek, kim sözleşme imzalayacak, geliri nasıl paylaştırılacak, bu meseleler hallolmadıkça Irak’ta istikrardan bahsetmek mümkün olmayacak. Petrol konusu çözülmediği sürece Irak’ta günlük güneşlik hava beklememek lazım” yorumunu yapıyor.
YATIRIM TEHLİKEDE
Irak’ın 143 milyar varil petrol rezervinin en bakir bölümü, 43.7 milyar varil rezerve sahip Kürdistan bölgesinde bulunuyor. Irak’ın kuzeyi ayrıca 25.5 milyar varil ispatlanmamış petrol rezervi ile 6 trilyon metreküp doğalgazın üzerinde oturuyor. Şu ana kadar Exxon, Chevron, Total gibi petrol devleri bölgeye milyarlarca dolar yatırım yaptı. Şimdiyse Irak Şam İslam Devleti (IŞİD) tehdidi, bölgenin petrol geleceğini riske atan bir tablo çiziyor.
Bölge uzmanlarına göre, hükümet kurması için bir ayı bulunan el Abadi’nin önünde zorlu bir süreç ve çözmesi gereken iki mesele var: IŞİD tehlikesi ve petrol gelirlerinin paylaşımı. Uzmanlara göre, tüm etnik grupları yanına alarak IŞİD mücadelesini iyi koordine ederse, Abadi’nin başarı şansından bahsedilebilir. Ancak bunun da en iyi ihtimalle bir yıl gibi bir sürede gerçekleşeceğinden bahsediliyor. Diğer yandan, Kürtlerle bozulan ilişkileri onarması için yeni Başbakan’ın petrol gelirleri konusunda farklı bir yaklaşım sergilemesi de bekleniyor.
Bir bölge uzmanı, Abadi’nin Başbakan olarak ortaya çıkmasının perde arkasında daha önce Bütçe Komisyonu Başkanlığı yürütmesi olduğunu söyleyerek, şöyle konuşuyor: “Kürt petrolü ihracatı konusundaki tüm sorunları bilen bir isim. Görevlendirmeyi yapan Kürt Cumhurbaşkanı, belli ön görüşmelerin yapıldığını düşünüyorum. Buradaki en önemli konu gelir paylaşımı: Sünni, Şii ve Kürt paylarının otomatik olarak taraflara ödendiği bir sistem oluşturulması lazım. Gelir paylaşımı konusunda uzlaşma olabilirse, diğer konular hiç önemli değildir. IŞİD tehdidi, asgari müştereklerde belli uzlaşmaya sevk edecektir, Kürtler de mutabakata açık olacaktır.”
Önemli olan petrolü kimin yöneteceği
BİR Irak analisti ise Irak petrolündeki mevcut tablonun değişmesi için petrol portföyünü kimin yöneteceğinin önem taşıdığını vurgulayarak, “Eğer Irak Başbakan Yardımcısı Hüseyin Şehristani görevinde kalırsa, pek bir şey değişmeyecektir. El Abadi’nin de üzerinde mevcut politikaları devam ettirmeye yönelik bir baskı olacağını düşünüyorum” yorumunu yapıyor.
Güvenli liman imajı sarsıldı
IŞİD örgütünün Erbil sınırına doğru ilerlemesi, Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi (KRG) sınırları içinde 2003 yılından beri yaşanmayan güvenlik sorununu da gündeme getirdi. Bölgenin “güvenli liman” imajının sarsıldığını dile getiren bir petrol sektörü temsilcisi, “Irak sonuçta bir petrol ülkesi. Kimse kara kaşına gözüne korumak için müdahil olmuyor. Dünya petrol sektörüne önemli arz yapan bir ülke. Irak’ta bu tür bir tehdidin devamlılığı dünya enerji sektörü açısından çok maliyetli, petrol fiyatlarını 15 dolar sıçratabilir. Batı buna genel olarak izin veremez. Şu anda bölgedeki şirketlerin de önceliği oradaki personelin ve faaliyetlerinin güvenliği” diyor.
IŞİD hedeflerine hava müdahalesi, “ABD, Kürt bölgesindeki petrol çıkarlarını korumak için mi müdahale etti” tartışmasını da gündeme getirdi. Irak’taki petrol üretimi, IŞİD’den şu ana kadar büyük oranda etkilenmedi.
