ING Bank'ın 2011 yılı Ekim ayından bu yana yürüttüğü "Türkiye'nin Tasarruf Eğilimleri Araştırması'nın üçüncü çeyrek verilerine göre, yılın ilk iki çeyreğinde, gayri safi yurtiçi hasılaya (GSYH) oranı yüzde 15'i aşan tasarruflar, üçüncü çeyrekte yeniden yüzde 12'lere indi.
ING Bank'tan yapılan açıklamada, kentsel nüfusta 2014'ün ilk iki çeyreğinde yüzde 15.3'e çıkan tasarruf sahipliği oranının, üçüncü çeyrekte yüzde 12.4'e kadar gerilediğine işaret edilerek, şöyle denildi:
"Bu düşüşte, büyüme performansının yavaşlamaya başlaması, artan işsizlikle birlikte gelir kısıtı etkili olmaktadır. Merkez Bankası'nın gevşetici para politikasıyla oluşan ılımlı finansal koşulların üçüncü çeyrekte otomotiv, beyaz eşya gibi dayanıklı tüketim eşyalarının satışında bir ivmelenme yaratmış gözükse de ekonomideki iyimser bakışın işsizlik ve büyümenin yavaşlaması ile bozulmakta ve bireylerin gelirleri tasarruf yapmalarında yetersiz kalmaktadır."
"Gelirlerin düşmesi belirleyici oldu"
Araştırma sonuçlarını yorumlayan ING Bank Genel Müdürü Pınar Abay, "Yavaşlayan ekonomik aktivitenin bireylerin gelir kısıtını etkilemesi tasarruf sahipliğinin düşüşünde belirleyici oldu" dedi ve ekledi:
"Üç yıldır düzenli olarak sürdürdüğümüz Türkiye Tasarruf Eğilimleri Araştırması'nın 2014 üçüncü çeyrek sonuçlarına göre kentsel nüfusta tasarruf sahipliği oranı çalışmanın başladığı tarihten bu yana gözlenen en yüksek düzeye ulaştıktan sonra önemli ölçüde geriledi.
Bu gelişmede kurdaki istikrarı ve küresel düşük faiz ortamını dikkate alan Merkez Bankası'nın yaptığı faiz indirimlerinin istihdam edilen ve düzenli bir gelire sahip hane halkının tüketim talebinde yarattığı toparlanma yanında, son dönemde işsizlikteki artış eğiliminin gelir üzerinde neden olduğu baskının tasarruftaki kısıtlayıcı etkisi belirleyici oldu."
Gelir yetersizliği öne çıkıyor
Araştırmanın sonuçlarına göre, bireyler, en çok "geleceğe yatırım" ve "çocuklar" için tasarruf etmek isterken, tasarruf edememenin temel nedeniyse gelir yetersizliği olarak öne çıkıyor.
Üçüncü çeyrek sonuçlarına göre, tasarruf yapmanın önündeki en önemli engel daha önceki anket dönemlerinde olduğu gibi yüzde 62 ile "gelir yetersizliği" olarak gösteriliyor. Bir önceki iki çeyreğe göre kıyaslandığında gelir yetersizliğini öne sürenlerde 10 puanlık artış var. Gelir yetersizliğinden sonraki en önemli neden yüzde 14 ile "borçların/ödemelerin olması" olarak gösteriliyor. Üçüncü sıradaysa "Kira ödemelerinin olması" yer alıyor.
Tasarruf planlayanlar da azaldı
Tasarrufu olmayıp gelecekte tasarruf yapmayı planlayanların oranı, bir önceki çeyreğe göre 11 puanlık büyük bir düşüşle yüzde 25.7'ye gerileyerek, araştırmanın yapılmaya başlandığı 2011 yılından bu yana en düşük düzeye indi. Gelecekte tasarruf yapmayı planlayanların oranı da yüzde 17.4'den yüzde 15.3'e geriledi.
Çocuksuzlarda tasarruf yapanlar daha çok
Tasarruf Eğilimleri Araştırması'nın başladığı zamandan bugüne kadar geçen süre içinde olduğu gibi, 2014 yılı üçüncü çeyrek sonuçlarında da, çocuksuz bireylerin tasarruf sahipliği, çocuklu bireylere göre daha yüksek orana sahip.
Bir önceki çeyrek için iki grup arasındaki fark açılarak, üçüncü çeyrekte çocuklu bireylerde yüzde 9, çocuksuz bireylerde yüzde 18 olarak gerçekleştiği görülüyor.
TL, altın ve yastık altı
Tasarruf araçları tercihinde, lira vadeli mevduatın tercih edilme oranı ise bir önceki çeyrekteki yüzde 20 seviyesinden yüzde 22'ye küçük bir artış kaydetti. Mevduat faizlerindeki ortalama düşüşün MB'nin faiz indirimleriyle karşılaştırıldığında daha sınırlı kalması da dikkate alındığında lira vadeli mevduatların halen en önemli tasarruf araçlarından biri olmaya devam ediyor.
Buna göre, altının hane halkı açısından önemli bir tasarruf aracı olduğu sistem içi ve sistem dışı toplam payının yüzde 26 gibi yüksek bir düzeyde olmasıyla bir kez daha teyit edildi. Yastık altı nakit (döviz- TL) ve yastık altı altının ağırlığı ise geçen çeyreğe göre büyüyerek yüzde 31 oldu.
Üçüncü çeyrek sonuçları arasında dikkat çeken diğer bir unsur da bireysel emekliliğin toplam tercihler içerisinde sıralamasını büyük ölçüde koruması oldu. Bir önceki çeyrekte yüzde 13 olan bireysel emekliliğin 3 puanlık artışla son çeyrekte yüzde16'ya ulaştığı görülüyor.
ING Bank'ın "Tasarruf Eğilimleri Araştırması", Sabancı Üniversitesi'nden Alpay Filiztekin'in gözetiminde, IPSOS KMG tarafından 26 ilde her ay tesadüfi olarak seçilen 800 kişi ile yapılan görüşmeler sonucunda gerçekleştiriliyor.
