Merkez imkansızı zorluyor
Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı, büyüme konusunda hükümetin Orta Vadeli Programdaki yüzde 4'lük projeksiyonun makul ve ulaşılabilir olduğunu düşündüklerini söyledi.
Başçı, ''Para Politikaları'' konulu seminerde yaptığı konuşmada, şubat sonu ve mart başından itibaren petrol fiyatlarının bulunduğu seviyelerde yatay ve dalgalı bir seyir izlediğini, diğer emtialarda ise yukarı yönlü baskı görünmediğini anlattı.
Enflasyon açısından bakıldığında ise gelişmiş ülkelerde de gelişmekte olan ülkelerde de enflasyon oranlarının nispeten yatay seyretmeye devam ettiğini belirten Başçı, ''Her iki tarafta da hedeflerin bir miktar üzerinde ama yukarı yönlü çok bariz bir enflasyonist baskı gözükmüyor. Nispeten daha yatay bir seyir izliyor'' dedi.
Büyüme oranları ile ilgili ise 2008 sonunda Lehman krizinden sonra 2009 yılında büyüme oranlarında düşüş gözlemlendiğini anımsatan Başçı, 2009 ortalarından sonra bir toparlanma gözlendiğini, küresel toparlanmanın toplamda bakıldığında yeteri kadar ve kayıpları telafi edecek kadar güçlü olmadığını anlattı.
Başçı, gerek ABD, gerek Avro Bölgesi, gerekse İngiltere'de işsizlik oranlarında kriz dönemlerine Lehman krizinde önemli bir artış gözlediğini, bunun da aslında çıktı açığının bir göstergesi olduğunu ifade ederek, ''Ekonomi daha çok üretebilecekken, daha çok kişiyi istihdam edecekken, daha az kişiyi çalıştırdığı için potansiyel üretimin altında bir üretime yol açıyor. Sonrasında ne olur diye baktığımızda 2009 yılının ortalarından itibaren başlayan toparlanmaya rağmen işsizlik oranlarında düşüş sınırlı oldu. Hatta ABD'yi hariç tutarsak, İngiltere ve Avro Bölgesi'nde işsizlik oranları artmaya devam ediyor.
Dünya büyümesinde bir yavaşlama beklendiğini belirten Başçı, ''Burada dikkat çekici olan Avro Bölgesi. Haziran 2011'de 2012 yılı için büyüme 1,7 olarak beklenirken, Şubat 2012'de eksi 0,3 noktasına gelindi. Pek çok uluslararası kuruluş da Avrupa için büyüme oranlarını hafif eksi hafif sıfırın altına çektiler'' dedi.
Erdem Başçı, Almanya'da pek çok gösterge iyi bile olsa orada bile büyüme beklentisinin yüzde 2'den yüzde 0,6'ya düştüğünü söyledi.
Türkiye için ise Merkez Bankası'nın kendi anketinin sonuçlarına göre, 2012'de büyüme beklentisine haziran ayında yüzde 4,8 olarak cevap verilirken, bu rakamın şubat ayı itibariyle 3,5'e geldiğinin belirten Başçı, ''Türkiye için dikkat çekici olan ocak ayından şubat ayına hafif artış var 3,3'ten 3,5'e ve bu açıdan Türkiye bu liste içinde nadir bir ülke. Benim görebildiğim kadarıyla tek. Yani geleceğe dönük beklentiler bizde bir miktar daha iyi'' dedi.
Merkez Bankası'nın çok sık bir şekilde büyüme beklentisinden konuşmadığını ifade eden Başçı, şöyle devam etti:
''Orta Vadeli Programdaki yüzde 4'lük hükümetin projeksiyonunu makul ve ulaşılabilir olduğunu düşünüyoruz. Kesinlikle Merkez Bankası'nın bir büyüme hedefi olduğunu ima etmiyor, Merkez Bankası'nın bir enflasyon hedefi var. Büyüme ile ilgili sadece bir projeksiyon yapıyoruz. Bu konuda yakın zamanda kamuoyunda Merkez Bankası'nın büyümeyi hedeflediği gibi bazı ifadeler çıkıyor. Merkez Bankası'nın temel önceliği fiyat istikrarıdır ve bizim bir enflasyon hedefimiz var bu da yüzde 5 seviyesinde, oraya odaklanmış durumdayız. Finansal istikrarla ilgili herhangi bir tedbir almak gerekirse bunları alıyoruz. Gelişmiş ülkelerin politika faiz oranlarına baktığımızda burada genelde sıfıra yakın politika faiz oranları görüyoruz. Dolayısıyla para politikasında gidilecek fazla bir yer kalmadı, gelişmiş ülkeler o yüzden de parasal genişlemeye gidiyorlar. Gelişmekte olan ülkelerde ise politika faiz oranlarında şu anda eğer gerekirse gidilebilecek mesafe var. O yüzden bu ülkelerde çok fazla miktar açısından parasal genişleme görmüyoruz''
''Cari açıkla ilgili yavaş ve kademeli bir düşüş öngörüyoruz''
Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı, ''Türkiye'de problem, 'krediler başlasın, krediler canlansın' problemi değil. Krediler çok hızlı artıyor, aşırı bir borçlanma eğilimi var. O eğilimi biz makul seviyeye çekelim dedik. Yüzde 25'lik büyüme krediler için çok iyi bir büyümedir. Bugün Çin bile yüzde 25'lik kredi büyümesini sağlayamıyor'' dedi.
Başçı, ''Para Politikaları'' konulu seminerde yaptığı konuşmada, geçen yıl çok hızlı bir borçlanma ve işlerin iyiye gideceği beklentisiyle her türlü harcamada önemli artış olduğunu söyledi.
Burada bir miktar fren mekanizmalarını kullanmanın doğru olacağını düşündüklerini ifade eden Başçı, ''Çünkü dünya çok karışık, ilerde ne olacağını bilmiyoruz. Çok hızlı girmeyelim bu ortama diye özellikle 2011'in ilk başlarında önemli ölçüde sıklaştırıcı önlemler aldık. Bunlardan en önemlisi zorunlu karşılık oranlarındaki ciddi artış ve BDDK'nın aldığı kredi piyasasına yönelik sıklaştırıcı standartları yükseltici ihtiyati önlemlerdi. Bunlar etkisini gösterdi'' dedi.
Başçı, Avrupa borç krizi başladıktan sonra bir miktar rahatlatıcı önlem aldıklarını, zorunlu karşılık oranlarında sınırlı bir indirim yaptıklarını belirterek, şöyle devam etti:
''BDDK'da yıl başından itibaren karşılıklarla ilgili bir miktar rahatlatıcı düzenleme yaptık. Kredilerle ilgili gerekli tedbirleri alabiliyoruz. Merkez Bankası kontrolünde döviz kurlarıyla ilgili Türk Lirası'nda değerlenme baskısını kesinlikle istemediğimiz için 2010 yılının sonlarında faiz koridorumuzu aşağı doğru esnettik. Faiz oranlarında aşağı doğru oynaklık verdik, bir miktar da faiz indirimi yaptık. Bunların sayesinde Türk Lirası'ndaki aşırı değerlenme baskısı kalktığı gibi bir miktar değer kaybı yaşandı ki; bunu iç talep dış talep dengelenmesi, ihracat açısından, ithalatın cazip olmaktan çıkarılması açısından yaptık. Daha sonra Avrupa borç krizinin başlamasıyla birlikte aşağı yönde esnekliği ortadan kaldırdık. Faiz koridorunu daralttık, daha sonra da yukarı yönde genişlettik.
Türkiye'de problem, 'krediler başlasın krediler canlansın' problemi değil. Krediler çok hızlı artıyor, aşırı bir borçlanma eğilimi var. O eğilimi biz makul seviyeye çekelim dedik. Yüzde 25'lik büyüme krediler için çok iyi bir büyümedir. Bugün Çin bile yüzde 25'lik kredi büyümesini sağlayamıyor henüz. Kredilerle ilgili ciddi bir yavaşlama oldu. Şu an trend olarak yüzde 20'ye yakın bir yerdeyiz. Son 12 aya baktığımızda kademeli bir şekilde 15'e doğru her halde gideceğiz. Sıklaştırma tedbirleri o anlamda başarılı oldu.''
İmkansızlık üçgeni...
''Kamuoyunda Merkez Bankası imkansızı yapmaya çalışıyor'' şeklinde yorumlar çıktığını dile getiren Başçı, ''İmkansızlık üçgeni diye bir üçgen vardır. Bu üçgenin dışına çıkamazsınız. Biz de bu üçgenin dışına çıkmaya çalışmıyoruz. Üçgenin köşesinde olmaktansa, yani faiz oranları tamamen sabit kurlarda bir azalma var. Yerine faiz oranları bir miktar oynak, kurlar daha az dalgalanıyor. Bu bir politika tercihidir. Bu yapılabilir. Pek çok ülke bunu yapmıyor ama biz yapıyoruz, farkımız burada. Mümkün olan bir şeyi yapıyoruz. Pek çok ülkenin yapmadığı bir şey. Bu da bir avantaj'' dedi.
Başçı, cari açık konusunun çok konuşulduğunu belirterek, şunları kaydetti:
''Temel sürükleyici küresel ve parasal genişleme. Dolayısıyla dünyada bol ucuz ve yabancı para cinsinden borç niteliğinde imkanlar var. Bu imkanlar Türkiye'de finansman tarafından sürüklediği bir cari açıkta açılmaya yol açtı. 2010 yılının sonlarından itibaren dikkat ederseniz finansman kalitesi o açıdan zayıfladı. Portföy ve kısa vadeli payı o yüzden arttı. Aşırı borçlanma eğilimi bir miktar frenlendi. Finansman yapısı iyileşmeye başladı ve doğrudan yatırımlarla uzun vadenin payı artmaya başladı. Bir miktar daha artarsa memnun olacağız ama gidişat olumlu. Cari açıkla ilgili yavaş ve kademeli bir düşüş öngörüyoruz.''
