IHS Markit, önceki gün Başekonomist Chris Williamson’ın katılımıyla gerçekleştirdiği webinar’da Küresel Sektörel PMI raporunu yayınladı. 44 ülkede 28 binden fazla şirketin katılımıyla gerçekleştirdiği anketlerle oluşturulan rapora göre, koronaviros (Covid-19) salgını, tüm dünyada en çok hizmet sektörlerini vururken, gıda sektörü dışında tüm sektörlerde ekonomik faliyet azaldı. İçecek ve gıda imalat PMI tek yükselen olurken, içeceklerde de sert bir düşüş görülmesine rağmen, endeksteki yükseliş gıda üretimindeki artıştan kaynaklandı.
Nisan verileri daha da kötüleşecek
IHS Markit raporunda nisan ayında PMI verilerinin tüm dünyada muhtemelen daha da kötüleşeceği, ABD ve Avrupa’da üçüncü çeyrekte bir stabilizasyon görülebileceği belirtiliyor. Kuruluşun yayınladığı mart ayı PMI verileri Şubat 2009’dan bu yana en düşük düzeylere gerileyerek küresel bir daralmaya işaret ediyor. Birleşik Krallık ve en büyük dört Euro Bölgesi ekonomisi mart verilerinde tarihi dipleri görmüş, ABD’de ise düşüş 2009’dan bu yana en sert daralmaya işaret etmişti.
Çin'den gelen iyileşme "dikkatli" izlenmeli
Raporun önemli uyarılarından biri de - Wuhan’da kalkan karantina ve ülkedeki çarkların dönmeye başlaması iyileşme sinyalleri verse de - ‘Çin’deki iyileşmenin ‘dikkatli’ bir şekilde izlenmesi’. Raporda “Çin’deki faliyetlerde daralmanın bir nebze yumuşadığına ilişkin sin yaller dikkatli yorumlanmalı - veri tarihindeki en sert ikinci düşüş olduğu gerçeği değişmiyor” ifadeleri yer aldı. Çin’de veriler şubatta çok sert daralmanın ardından martta özellikle kimyasal, metaller & madencilik, otomotiv ve otomotiv parçaları, makine ve ekipman, ev ve kişisel bakım ürünleri sektöründe iyileşmeye işaret ediyor.
Turizm ve eğlence de dahil on sektörde rekor daralma
Düşüşün lokomotifi veri tarihindeki en sert düşüşlerini kaydeden hizmet sektörü fakat hizmet sektörü dışında da birçok sektörde ekonomik faliyetler azalıyor. IHS Markit’in izlediği sektörlerin 10’unda rekor daralma gözlemlendi. Turizm ve eğlence, gayrimenkul, taşımacılık, medya, telekom, bankacılık, sigorta, otomotiv bu sektörlerden bazıları. Salgının neredeyse durma noktasına getirdiği turizm ve eğlence sektörüne ilişkin endeks neredeyse 20’ye kadar geriledi. 50’nin altındaki her veri daralmaya işaret ediyor.
Sevkiyat süreleri uzadığı halde fiyatlar yükselmiyor
IHS Markit’in izlediği alt endekslerde en çarpıcı değişimlerden biri de sevkiyat sürelerinde. 2009 küresel finansal krizinde böyle bir sorun görülmemişti, sevkiyat süreleri aksine ekonomik strese paralel kısalmıştı. Fakat koronavirüs salgınında durum farklı. Sağlık endişesi ve seyahat kısıtlamaları, taşımacılık sektöründe yaşanan daralma gibi birçok etken, sevkiyat sürelerini tarihte görülmemiş şekilde artırıyor. IHS Markit Başekonomisti Willamson sevkiyat sürelerindeki uzamanın tarihsel olarak fiyatlara artış olarak yansıdığını belirterek “Fakat bu sefer talepteki düşüş nedeniyle tam tersi bir durum yaşanıyor. Sevkiyat süreleri uzadığı halde fiyatlarda son on yılın en sert düşüşü yaşandığını görüyoruz” diyor.
Dolardaki yükseliş gelişen dünyanın ithalat maliyetini artırıyor
Willamson, deflasyonel baskıların gelişmiş ülkelerde gelişmekte olan ülkelere göre daha da sert olduğunu, fiyatların gelişen dünyada çok hızlı düşmediğini de ekliyor. Bunun nedeni ise dolardaki yükseliş nedeniyle gelişmekte olan ülkelerde ithalat maliyetlerinin artıyor olması. Williamson “Bu nedenle deflasyon baskısı gelişmekte olan ülkelerde çok fazla değil” değerlendirmesini yapıyor. Kuruluş bir sonraki öncü PMI verilerini 23 Nisan’da, nihai PMI verilerini ise 1 Mayıs’ta açıklayacak. Sektörel PMI verileri ise 8 Mayıs’ta gelecek.
Ne kadar sürecek?
IHS Markit Başekonomisti Williamson, herkesin kafasını sorgulayan “Ne kadar sürecek?” sorusuna yanıt verirken, geçmiş krizlerle bir karşılaştırma yapıyor ve verilerin 50’nin üzerine çıkmadan ciddi bir iyileşme yaşanamayacağına işaret ediyor.
Çin’in karantinaları kaldırmasıyla birlikte PMI verilerinin nasıl değişeceğini analiz etmek açısından çok önemli olduğuna dikkat çeken Williamson şu değerlendirmeyi yapıyor: “Fabrikaları birden kapattığınızda, Çin’de olduğu gibi, ciddi bir düşüş görünüyor fakat bir sonraki ay tekrar aynı düzeye çıkıyor. Fakat PMI verileri 50’nin üzerine çıkmadan, ciddi bir toparlanma görmemiz alabiliriz. Muhtemelen çok derin düşüşler birkaç ay sürecek. Fakat gerçek bir iyileşme için verilerin 50’nin üzerinde olması gerekiyor. Japonya’da tsunaminin olduğu ve ABD’de 11 Eylül saldırısının gerçekleştiği durumlarda ekonomik faliyetin daha hızlı dönüş yaptığı görülüyor. Lehman Brothers’ın çöküşünde ise toparlanmanın daha uzun bir döneme yayıldığını görüyoruz.”
